Kijkjes van de Grolse Stadstoren | 'Kerkdorpen'?

Hebben we straks nog wel 'kerkdorpen', vraagt de Torenwachter zich af

Jullie zullen het allemaal gelezen hebben, beste Grollenaren: de St. Ludgerparochie (Lichtenvoorde en omstreken) sluit in haar gebied zes katholieke kerken. Toen onlangs aartsbisschop Eyk in een groot interview voor heel Nederland al een verdere grootschalige sluiting van kerken voorzag, was er veel kritiek. Maar slechts een paar weken later zie je de uitwerking, ook in dit gebied. Officieel wordt geloof ik een katholieke kerk aan de eredienst onttrokken. Formele toestand dus en niet alleen van 'jongens, wi'j gooit 'm dichte'.

Over de alsmaar doorgaande terugloop van het kerkbezoek wil ik het niet hebben. Het is denk ik de tijdgeest. Ik geloof als oorzaken daarvan overigens niet alleen in termen als 'ze gaan niet met de tijd mee' en het seksuele misbruik. Dat is me te simpel. Maar er is wel een andere, bijkomende, nieuwe situatie bij het sluiten van die (katholieke) kerken. Wij kennen al eeuwen de term 'kerkdorp', karakteristiek ook voor ons gebied. Elke plaatsje met een eigen kerk en de kroeg er vlak naast, om daarmee aan te geven dat hemels genot en aardse vreugde wonderwel kunnen samengaan.

De kerk is in een kleine plaats ook altijd dominant aanwezig; het is een baken in de zee en van ver af kun je de meestal hoog oprijzende toren al zien. Mensen met gevoel voor passie kunnen al van verre dromen dat ze de zo gewenste thuishaven weer bijna bereikt hebben. Wijlen Harrie Blanken hier schreef eens een boekje met de titel 'Als ik de toren zie'. Dat behoeft geen verdere uitleg!

Maar het beeld dat we daarbij hebben gaat wel drastisch kantelen. Kerken krijgen een andere functie, worden soms afgebroken en waar eens de stilte en de devotie heersten, worden nu bijvoorbeeld oktoberfeesten gehouden of zit er een meer dan futuristische ondernemer geweldige imaginaire plannen uit te denken.

Andere functies, andere tijden. Ik denk dat we daar toch wel even aan moeten wennen. Het verstoort eigenlijk een beetje het beeld dat we hebben, ook in dit gebied. Zelf richt ik me altijd op de kerktoren, maar binnenkort moet dat wellicht alleen een toren zijn want er zit geen kerk meer onder. Het zal een nieuwe uitdaging worden om die kerkgebouwen een andere functie te geven; of ze daarna nog steeds het hart vormen van een (kleine) gemeenschap blijft de vraag, Het is natuurlijk wel zo dat mensen enorm inventief zijn en waarin de nieuwe ontwikkelingen in dit geval zullen uitmonden, kan deze eenvoudige Torenwachter niet overzien.

Wel duidelijk is, dat we een andere tijd ingaan. Dat was natuurlijk al wel te merken, maar vaak gaan dat soort zaken sluipenderwijs. We zullen het idee van een nooit veranderende Achterhoek met lieflijke kerkdorpen wat moeten bijstellen. Ik kan me heel goed voorstellen dat mensen dat veelal niet willen aanvaarden en begrijpen. Het is het idee van graag willen houden wat we hebben en je daarbij goed voelen. Dat er nu allerlei hotemetoten komen opdraven die vinden dat het compleet anders moet, verstoort hun beeld grondig. Dat beeld van de verdwijnende kerken. De Paulusparochie waaronder Groenlo ressorteert heeft naar mijn weten nog geen plannen bekendgemaakt rond sluiting van kerken, maar dat zal op enig moment komen.

Als je jong bent dan denk je misschien dat het ook hoog tijd werd om afscheid te nemen van dat gezapige, trage en verouderde samenlevingssysteem. Dat kan ik me wel voorstellen. Zelf vind ik het wel jammer dat het beeld van de kerkdorpen verandert. We gaan iets missen dat velen toch zo dierbaar is, ondanks alles.

Torenwachter