Gedichten in de Bijwei

LICHTENVOORDE - Aan het einde van de Martin Leliveltstraat, aan de rand van het dorp langs de Flierbeek, ligt al jaren de Bijwei. "Een voedseltuin met voedsel voor lichaam en geest, met name bedoeld voor de zwakkeren in de samenleving", aldus 'geestelijk moeder' Ellen Bakker uit Lichtenvoorde. De hele maand september zijn hier tientallen gedichten te lezen, deels geschreven door laaggeletterden maar bedoeld voor iedereen.

Door Mark Ebbers

De gedichtenroute werd ingericht in het kader van de Week van de Alfabetisering, een landelijke activiteit die onlangs plaatsvond, van 4 tot en met 10 september. "Maar omdat in Lichtenvoorde iedereen in het eerste deel van de maand vooral druk is met de kermis en het corso, hebben we besloten dat we de gedichten de hele maand laten hangen," legt Bakker uit.
In totaal zijn er honderden gedichten ingestuurd voor een plekje in de Bijwei, de gedichten die er hangen worden dan ook van tijd tot tijd vervangen door nieuwe. Soms ook noodgedwongen, omdat het regenachtige en winderige weer de teksten die er hangen onleesbaar maken, ondanks dat ze geplastificeerd zijn. "Ik heb al heel wat gedichten opgeraapt", lacht Bakker.
Op het terrein staat ook een kastje met boeken en tijdschriften. Als de gedichten na afloop van de maand worden opgeruimd, blijft het kastje met inhoud staan. "Dan wordt het een ruilkastje. Maar het blijft mogelijk om een boek of tijdschrift te nemen, al geef je niets terug. Wie alleen wil geven of lezen is natuurlijk ook welkom. Lichtenvoordenaren zijn eerder bescheiden dan hebberig is onze ervaring. Met name kinderboeken zijn welkom voor de statushouders die de Nederlandse taal leren in het Taalcafé."

Het is het derde jaar dat de Bijwei is gebruikt in het kader van de Week van de Alfabetisering. In 2015 was er een 'lifestyle experience', in 2016 werd er voorgelezen en dit jaar lag de nadruk dus op gedichten. Mede door haar werk op de Bijwei werd Bakker onlangs genomineerd voor Taalheld Gelderland 2017 in de categorie bruggenbouwer. Ze is het tijdens de uitverkiezing op 8 september niet geworden, maar ze waardeert het zeer dat haar activiteiten blijkbaar de aandacht trekken van organisaties die zich bezighouden met taal en taaltoegankelijkheid.

Bakker zet zich met haar Stichting Lezen Werkt al sinds 2009 in voor laaggeletterden in Lichtenvoorde en omgeving. Zowel voor de NT1-doelgroep, dat zijn diegenen voor wie Nederlands de moedertaal is, als voor de NT2-doelgroep, nieuwelingen uit het buitenland die Nederlands als nieuwe taal leren. Volgens de landelijke Stichting Lezen en Schrijven zijn er in Nederland in totaal zo'n 2,5 miljoen volwassenen die moeite hebben met lezen en schrijven. "Een eenvoudiger Nederlands taalgebruik door de overheid en instanties is daarom van groot belang", aldus Bakker.

In het kader van de Leefbaarheidsalliantie Gelderland is de Stichting Lezen Werkt onlangs gevraagd om een project voor de gemeente Oost Gelre op te zetten, dat door de provincie Gelderland gesubsidieerd kan worden. "De gemeente heeft tot nu toe meer aandacht voor bijvoorbeeld ouderenzorg dan voor laaggeletterdheid", constateert Bakker. Ze hoopt met het project activiteiten voor laaggeletterden in Lichtenvoorde, zoals die in de Bijwei, structureel te kunnen versterken. De komende maanden is ze dan ook - samen met de andere bestuursleden van de stichting en een aantal adviseurs en begeleid door adviesorganisatie Spectrum - druk bezig om doelstellingen en plannen op papier te zetten.