Afbeelding
Foto: Nick Oostendorp

Zwaleman | Achterhoeks volkslied

Algemeen Columns

Achterhoeks volkslied

Eigenlijk is er maar één echt Achterhoeks volkslied en dat is Vrouw Haverkamp van Normaal. Dat schreef ik pakweg anderhalf jaar geleden in deze column. Dat was toen niet serieus bedoeld. Hoewel, een beetje misschien toch. Omdat Vrouw Haverkamp in ieder geval een lied is, dat iedereen in de Achterhoek en ver daarbuiten kent. Of iedereen het ook waardeert laat ik in het midden, maar dat het massaal kan worden meegezongen, daarin onderscheidt het zich in ieder geval van vele serieuze maar minder geslaagde pogingen om een Achterhoekse hymne te schrijven.
Maar wie weet komt daar verandering in. Er bestaat namelijk een Achterhoeks volkslied dat – in ieder geval volgens de maker – kans lijkt te maken algemeen bekend te worden. Dankzij het feit dat het dit jaar 350 jaar geleden is dat dominee Willem Sluyter zijn beroemde ode aan de Achterhoek (Waer iemand duisent vreugden soek…) op papier zette en daarmee onze streeknaam 'uitvond'.
Voor Erik Knoef uit Vorden (ik ken hem vooral als een van de leden van het fameuze cabaretgezelschap Hoe?Zo!) is 350 jaar Achterhoek reden om een Achterhoeks volkslied dat hij een paar jaar geleden al schreef, uit het archief op te diepen en af te stoffen. Het is zijn bedoeling, het lied in het kader van de jubileumfestiviteiten vol in de schijnwerpers te zetten. Contacten met mannenkoren in Vorden en Zelhem zijn inmiddels al gelegd, heb ik begrepen, en Erik wil het daarbij niet laten. Dus wie weet, kent volgend jaar iedere Achterhoek zijn ode aan onze streek. Al dan niet uit het hoofd….
Via-via kreeg ik op de mail het lied van Erik toegespeeld. Niet de melodie, maar wel de tekst. Die is in streektaal geschreven. Heel bewust zeg ik nu niet in de streektaal. Waarom? Dat leg ik graag uit. Hoewel er dankzij Lex Schaars van het Staring Instituut wel één uniforme spelling bestaat, is ons Achterhoeks niet echt één taal. Er bestaan nogal wat topografisch bepaalde verschillen. Van dorp tot dorp kan niet alleen de uitspraak anders zijn, soms kent men zelfs totaal verschillende woorden voor hetzelfde begrip. In de jaren dat ik de rubriek Uut 't Wald schreef (sinds kort weer in uw weekkrant!) ben ik daar honderden voorbeelden van tegengekomen.
Die plaatselijke verschillen merkte je vroeger waarschijnlijk niet eens. Voordat er fietsen en auto's waren bleef iedereen immers in z'n eigen dorp. Maar Erik Knoef heeft flink rondgereisd en dat kun je merken. De tekst van zijn Achterhoeks volkslied is een mengelmoesje van diverse plaatselijke varianten van 'het' Achterhoeks. Mooi dat zo elke uithoek vertegenwoordigd is, zou je kunnen zeggen. Maar dan zeg ik: waarom dan niet gewoon in het Nederlands? Die taal verbindt ons allen minstens evenzeer als het Achterhoeks en mensen buiten onze regio kunnen het dan tenminste ook begrijpen.
Dat het kan hebben onze buren al bewezen. Het Twents volkslied heeft van oorsprong een Nederlandse tekst. Die is ooit wel eens in het Twents vertaald, maar gek genoeg kent iedere Tukker wel de Nederlandse tekst (of tenminste een deel daarvan) en niet de Twentse.
Oh ja, nog even dit: ik zei al dat er in het verleden meer pogingen zijn gedaan een Achterhoeks volkslied te schrijven. De meest serieuze was waarschijnlijk die van de Winterswijkse schoolmeester Bernard Stegeman (1877-1952). Maar ook zijn lied kent praktisch niemand meer. Tja, ook hij schreef het in het Achterhoeks.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant