Passie voor hop

ZIEUWENT – De dagen worden weer korter, de 'r ' zit in de maand. Oogsttijd. Boeren hakselen hun maïs, fruittelers plukken hun appels en wijnboeren hun druiven. Maar op het Achterhoekse platteland wordt ook nog wat anders geplukt. Bij Hogenelst aan de Wilgendijk wordt op gepassioneerde wijze hop geteeld en geoogst voor de hobby-bierbrouwers en professionele Craftbeer-brouwers in de regio en daarbuiten.

Door Alice Rouwhorst

In de gezellige, grote open schuur met een kleurrijk mozaïek op de muur, een grote zelfgemaakte pizzaoven met daarnaast een bar en omgekeerde parasols aan het plafond om de uitwerpselen van de zwaluwen op te vangen, staat een lange tafel met heel veel stoelen voor even zoveel plukkers. Deze dag zijn maar drie zetels bezet door eigenaren Riet en Reinier Hogenelst en zijn broer Bertus, maar ze kunnen ook allemaal gevuld zijn, als er veel geplukt moet worden. Riet is na jarenlange ervaring in de financiële sector momenteel op zoek naar een nieuwe betrekking en Reinier werkt vier dagen in de logistieke sector. Op de tafel liggen meters lange strengen van de bedwelmend geurende hopplant Chinook, die deze dag geoogst kon worden. "Als de hopbellen tussen je vingers kraken, ritselen, net als krantenpapier, dan kan de streng afgesneden worden en de bellen geoogst", doet Riet voor.

(Machinale) hulp
Eén voor één worden de hopbellen handmatig geplukt en verzameld in kleine bakjes, die weer overgebracht worden in grotere kratten. Veel volume, weinig gewicht. In een order van een aantal kilogrammen zit uren plukwerk. Vandaar dat Hogenelst een machine heeft ontwikkeld, mede mogelijk gemaakt door financiële hulp uit het innovatiefonds van de gemeente Oost Gelre, die het plukwerk kan doen. Riet en Reinier hopen dat ze hem volgende week in gebruik kunnen nemen. "De machine, het is nog een prototype, kan de bellen en het blad oogsten. Wij moeten het dan nog wel handmatig scheiden, maar als je bedenkt dat we 380 planten met elk zes strengen van zo'n zes meter lengte per streng vol met hopbellen in drie tot vier weken moeten oogsten, kun je je voorstellen dat alles wat machinaal kan, welkom is", zegt Reinier. "Gelukkig kunnen we voor de pluk een beroep doen op zo'n vijftig enthousiaste vrijwilligers bestaande uit familie, buren en vrienden. Een brouwer komt zelfs met zijn eigen personeel plukken, een belevenisdag voor het team. Ook voor machinerie, bijvoorbeeld een hoogwerker kan ik bij de buren terecht. Dat is heel fijn!" Met de slogan 'Wat de buurman u biedt, haal je bij de Gamma niet', benadrukt Reinier hoe belangrijk deze hulp voor hen is. Want aan de hopteelt verdienen doen ze niet. Daarvoor zijn ze te klein. Integendeel. Het heeft nu alleen nog maar geld gekost. Reinier en Riet zijn er niet de mensen naar om erom te vragen, maar (financiële) hulp is altijd welkom. Ze hopen dat ze over drie jaar de investering eruit hebben. "Na een hele dag plukken sluiten we af met een overheerlijke pizza uit eigen oven en een biertje gebrouwd van eigen hop. Dat is altijd gezellig en het hoort er ook bij volgens ons!" Na de pluk is de opbrengst van de dubbeldoelhoppen zo'n 500 kilo van zes verschillende soorten. Elke soort met zijn eigen aroma en bitterheid.

Verser dan vers
"Want daar draait alles om bij hop: aroma en bitterheid en die komt voort uit de gele lupulinekorreltjes die verstopt zitten in de vruchtkegels", vertelt Riet verder, onderwijl zij, Reinier en Bertus stug doorplukken. "Wij leveren voor brouwers uit de buurt, maar ook voor verder weg. Willen ze vers geplukte hop gebruiken, dan moeten ze het binnen 24 uur na de pluk kunnen verwerken. Dat betekent dat ze een lege ketel moeten hebben. Timing dus… Lukt dat niet dan hebben wij ook gevacumeerde hop uit de koeling, die nog zes weken na het plukken te gebruiken is zonder aromaverlies en in bevroren toestand zelfs nog na twee jaar. Hop drogen kan ook. Los van dat je daarvoor heel veel ruimte nodig hebt die we niet hebben, verlies je heel veel aroma en dat willen we niet. We willen een zo vers mogelijk product leveren".

Zonder bestrijdingsmiddelen
Riet vertelt alsof ze al jaren hop kweken, maar niets is minder waar. Dit jaar is pas hun tweede oogst. Door 'toedoen' van een bierbrouwend familielid gingen de ezels van het land en kwamen er tropisch hardhouten palen die ruim 6 meter boven de grond uitsteken voor in de plaats. Hele studies waren nodig om te bepalen hoeveel palen er nodig waren, hoe diep ze de grond in moesten en hoe te verankeren en natuurlijk de benodigde vergunningen. Inmiddels staan er 380 hopplanten strak in het gelid op het zuidwesten die tegen een leidraad omhoog strengelen, verdeeld over verschillende bedden, op ruime afstand van elkaar, zodat de wind er goed doorheen kan waaien en meeldauw geen kans krijgt. Drie takken linksom en drie rechtsom vol met lichtgroene bellen. Ze telen zonder bestrijdingsmiddelen, maar wel met mest van een wormenkweker uit de buurt. "Goed voor de PH-waarde van de grond en het houdt schimmels in de bodem", legt Riet uit. Een bed vol klaver haalt de stikstof uit de lucht en geeft het af in de grond en veldbloemen trekken lieveheersbeestjes aan die zich weer te goed doen aan de luis. Heel erg biologisch. "Maar omdat het bemest wordt, mag het dat predicaat niet hebben". Naast het hopveld staat de boomgaard met onder andere de tot de vergeten appelras horende 'Anna van Zieuwent'. Deze appelsoort, die in 1975 door de heer Venderbos is gekweekt of gevonden in Zieuwent en vernoemd is naar zijn zuster, gaat gebruikt worden in een nog te brouwen biertje met hop van Hogenelst. "Weer zo'n leuk project", gaat Riet enthousiast door. "We zijn erg benieuwd naar het resultaat."

Bijproduct
De hopplant heeft nog meer verrassingen. De hele jonge hopscheuten, die nog in de aarde zitten zijn namelijk eetbaar. Van deze exclusieve groente heeft de Franse chef-kok Alain Caron bij Hogenelst in de schuur een heerlijk gerecht gemaakt voor het programma Binnenstebuiten, dat in april van dit jaar is uitgezonden.

Vragen staat vrij
De teelt is arbeidsintensief en gevoelig voor weersinvloeden. Maar de gedreven Riet en Reinier vinden het allemaal meer dan waard en zijn niet zomaar uit het veld geslagen. "We leren elke dag bij, gewoon door te doen en te proberen. En we roeien met de riemen die we hebben. Alles hoeft niet nieuw te zijn. We kijken wat we hier voorhanden hebben en kunnen gebruiken. Het is een hele leuke wereld, de brouwerswereld. We hebben al zoveel leuke mensen ontmoet! Iedereen die iets wil weten over de hopteelt is hier welkom. We delen onze kennis graag. Wij vinden het een fantastische hobby, die ons al veel heeft gebracht", besluit Reinier.