Landbouwer Frans Boschker geeft natuur en landschap de ruimte
Algemeen'Een gewone boer zal het pröttel vinden, voor de haas is het een paradijs'
Door Bernhard Harfsterkamp
VRAGENDER – Aan de Meekesweg in Vragender ligt het landbouwbedrijf van Frans Boschker. Wie er vanuit Vragender naar toe rijdt, komt door een grootschalig open weidelandschap. Wie daarna achter de boerderij van Boschker komt en over en tussen de akkers en weilanden doorloopt, bevindt zich opeens in een kleinschalig landschap met houtwallen, struwelen en een houtwalbeek. Op vrijdag 23 augustus had Boschker mensen uitgenodigd, die betrokken zijn bij de Stichting Marke Vragenderveen, maar ook ambtenaren van de gemeente Oost Gelre, om ze laten te zien hoe je het boerenlandschap interessanter kunt maken voor plant en dier.
Begonnen met een ecologisch bedrijfsadvies
Ruim twintig jaar geleden liet Boschker een ecologisch bedrijfsadvies opstellen. Dit kon voor boeren gratis, omdat de Stichting Waardevol Cultuurlandschap (WCL) Winterswijk daar toen budget voor had en een groter werkgebied besloeg. Ook het deel van de gemeente Oost Gelre, toen nog Lichtenvoorde en Groenlo, ten oosten van de Hamalandroute en ten zuiden van de Twenteroute, behoorde tot het projectgebied. In een ecologisch bedrijfsadvies wordt aangegeven in verschillende scenario's hoe er meer ruimte voor natuur en landschap kan komen. In een minimumscenario werd vooral ingezet op randenbeheer. Stroken van enkele meters breed naast weilanden en akkers of langs een sloot of houtwal worden dan extensiever gebruikt. Ze worden niet bemest en er worden geen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. In een maximumscenario worden ook voorstellen gedaan om hele percelen op die manier te beheren. Het ecologisch bedrijfsadvies werd opgesteld door Jan Stronks, die in de jaren negentig van de vorige eeuw voor de stichting WCL werkte.
Al jaren betrokken bij agrarisch natuurbeheer
Onlangs belde Boschker Stronks op. "Ik ben klaar", zei hij. Bij de rondleiding bleek dat hij nog veel meer heeft gedaan. Het bedrijf van Boschker is een beheerbedrijf geworden, dat zich alleen nog bezig houdt met agrarisch natuurbeheer. Jan Stronks is nog altijd betrokken bij het adviseren van boeren over agrarisch natuurbeheer. Stronks is werkzaam voor Staring Advies. Een van zijn opdrachten was de coördinatie van PAN (Particulier Agrarisch Natuurbeheer), de agrarische natuurbeheerorganisaties voor de gemeenten Aalten en Winterswijk. Sinds 2016 doet hij dat voor de Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA), waarin zes agrarisch natuurbeheerorganisaties samenwerken. Voor Oost Gelre nemen de Stichting Marke Vragenderveen en Groengoed deel. Voordat de rondleiding begon waren er inleidingen over het belang van bijen voor de bestuiving van bloemen en gewassen en over agrarisch natuurbeheer.
Boervriendelijkere aanpak
Een landbouwer kan altijd vrijwillig aan agrarisch natuurbeheer doen, maar sinds de jaren 80 van de vorige eeuw kunnen boeren een vergoeding krijgen Die vergoeding varieert en is afhankelijk van het afgesproken pakket. Hoe meer wordt gedaan voor natuur en landschap, des te hoger de vergoeding. Omdat extensief beheerde percelen minder opleveren is de vergoeding bedoeld om de inkomstenderving te compenseren, maar ook voor extra werk dat moet worden verricht. Tot 2016 werden de beheersovereenkomsten rechtstreeks met de overheid afgesloten, eerst via de relatienota en ongeveer vanaf 2000 via het programma agrarisch natuurbeheer. Met name rondom dat programma was sprake van veel bureaucratie, waardoor er slechts iets meer dan de helft van het beschikbare geld daadwerkelijk aan beheersovereenkomsten werd uitgegeven. Bij die bureaucratie hoorden ook vele formulieren, waardoor vergeleken met de relatienotatijd in de Oost-Achterhoek de hoeveelheid beheersovereenkomsten sterk daalde. Sinds 2016 krijgen agrarische collectieven het budget van de provincie voor de uitvoering van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. De VALA is zo'n collectief en maakt de afspraken met de boeren. Aan de overhead wordt nu nog maar 20% uitgegeven, waardoor er meer geld beschikbaar is voor natuur en landschap. Grootste voordeel is dat de lijnen korter zijn en dat er sneller en flexibeler kan worden gewerkt.
Agrarisch natuurbeheer meer op fauna gericht
Sinds 2016 is het agrarisch natuurbeheer meer gericht op de fauna. Daarvoor waren de verschillende pakketten voor graslandbeheer gericht op het vergroten van het aantal plantensoorten. Dat heeft alleen kans als er langdurig hetzelfde beheer wordt uitgevoerd, maar als een beheerovereenkomst na zes jaar al weer wordt stopgezet is de vergoeding weggegooid geld. Daarom stelde Jan Stronks bij de provincie voor om de fauna centraler te stellen. Met randenbeheer, met stroken grasland die na het maaien blijven staan en met randjes met bramenstruiken wordt het boerenland al snel interessanter voor vogels, bijen, vlinders en andere insecten. Intensief gebruikte landbouwgronden hebben niets meer te bieden voor de soorten die zo kenmerkend waren voor het agrarisch cultuurlandschap. Meer agrarisch natuurbeheer zorgt ervoor dat die soorten weer toe kunnen nemen. Meer bedrijven als dat van Frans Boschker kunnen daar goed bij helpen.
Enthousiasme overdragen
Boschker beheert veertien hectare. Tussen zijn percelen ligt daarnaast één hectare van het Waterschap Rijn en IJssel. De Weijenborgsebeek stroomt er. In de jaren negentig was dat nog een rechte kale goot. Nu is het een meanderende beek met aan beide kanten een houtwalstrook. Daarnaast gaat die geleidelijk aan over via een struiklaag naar een kruidenstrook langs de percelen van Boschker. Daar is dit jaar zomergerst verbouwd en maïs. Langs de bouwlanden liggen akkerranden, met daarin verschillende voor insecten in de bloeitijd interessante planten. Als ze uitgebloeid zijn, zijn de zaden weer interessant voor allerlei vogels. Patrijzen hebben ook al in deze randen gebroed. Boscker weet dat 'gewone"'boeren al die randen en stroken als 'pröttel', rommel' beschouwen. "Maar verplaats je eens in een haas of ree. Die zullen het een paradijs vinden." Met de opbrengst van de gewassen en met de vergoeding voor het beheer komt Boschker uit de kosten en levert het zelfs nog iets op. De veertien hectare van Boschker zijn een goed leefgebied voor de grauwe klauwier, waarvan het aantal paartjes weer iets toeneemt. De grote variatie, waardoor hier ook veel prooidieren van deze vogel voorkomen, zoals insecten en muizen, maakt dit gebiedje in Vragender geschikt. Het zal Jan Stronks niet verbazen, wanneer de grauwe klauwier hier in de komende jaren zal verschijnen. Boschker hoopt dat de deelnemers aan de rondleiding net zo enthousiast zijn over het agrarisch natuurbeheer als hij en dat ook zullen uitdragen. "Het hoeft niet meteen veertien hectare te zijn. Een paar hectares is ook al mooi."
