Geschiedenis leeft!?

OOST GELRE – Koop je een woning of boerderij in Oost Gelre en wil je van de vorige bewoners meer weten? Heb je een vraag over je stamboom? Ga je een reünie houden en ben je op zoek naar oude foto’s? Wil je weten waar je naartoe moet met je oude familiearchief? Dan kan je terecht bij een Oudheidkundige Vereniging. 

Door Barbara Pavinati

Oost Gelre kent er vier: Vereniging voor Oudheidkunde Lichtenvoorde (VOL), Oudheidkundige Vereniging Groenlo (OVG), Oudheidkundige Vereniging Zuwent (OVZ) en Oudheidkundige Vereniging Harvelt (OVH). Voor dit artikel spraken we ook met Oud Vragender (OV), een tweemansformatie die een digitaal fotoarchief op poten heeft gezet. Deze verenigingen hebben wel een beetje een suf imago, dat beseffen ze zelf ook. Dat is helemaal niet nodig, want geschiedenis leeft. Kijk bijvoorbeeld maar naar het succes van het boek ‘Met droge voeten‘ in 2018 en naar het recentelijke succes van het stickerboek ‘Historisch Lichtenvoorde’ met foto’s van vroeger, beide uitgebracht door Jumbo Bennink in Lichtenvoorde in samenwerking met de VOL . Een vergelijkbaar boek dat een paar jaar geleden is uitgebracht door de OVG in samenwerking met de Albert Heijn in Groenlo riep ook enthousiaste reacties op.

‘Vaak zijn ouders
overleden en
kunnen er geen
vragen over die
tijd meer gesteld
worden binnen
de familie, dan
komen mensen
bij ons uit’

De verenigingen zetten zich in voor allerlei maatschappelijk relevante zaken, enkele daarvan zullen in dit artikel aan bod komen. Drie verenigingen willen graag jonge aanwas. OVG is juist trots op zijn jonge bestuursleden en vormt daarmee de uitzondering. “De interesse voor geschiedenis komt echter vaak op oudere leeftijd”, vertellen Miranda Krabbenborg en Esther Krabbenborg van OVH, “Dan worden mensen nostalgisch en verlangen terug naar vroeger. Vaak zijn hun ouders overleden en kunnen ze geen vragen over die tijd meer stellen binnen de familie. Dan worden antwoorden elders gezocht en komen ze uit bij ons.”

De verenigingen hebben het doel de geschiedenis en het cultureel erfgoed van hun plaats te behouden en te beschrijven. Ze willen ook graag de overlevering verbeteren, anderen interesseren en de jongeren betrekken. Er zit veel wijsheid en kennis bij en in de bewoners in Oost Gelre. Het zou jammer zijn als deze met het sterven van deze levende bronnen verloren gaat. Daarom is het zaak zoveel mogelijk herinneringen en informatie te verzamelen en archiveren. Hetzij met foto’s en documenten, hetzij met interviews. Er worden veel historische boeken geschreven. Dit kan zijn in opdracht van bijvoorbeeld de voetbalvereniging, maar ook groter in het kader van bijvoorbeeld 75 jaar bevrijding. Het boek ‘Wederbouw in Oost Gelre’ dat in de zomer van 2022 gepresenteerd is gaat over de wederopbouw van 1940-1965. Het is tot stand gekomen in een samenwerking tussen VOL, OVG en OVZ, gemeente Oost Gelre en het Gelders Genootschap. Roger Crols van het Gelders Genootschap is de auteur van deze gezamenlijke uitgave. Bijzonder trots is de VOL op het jubileumboek dat zij in 2021 heeft uitgebracht ter gelegenheid van haar 50-jarig jubileum. Met vier en vijf mei is er ook wel eens een beroep gedaan op de verenigingen, met uitzondering van OVG, in verband met het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en het vieren van de bevrijding.

Gemeente Oost Gelre
De gemeente weet de VOL en OVZ te vinden als er vragen zijn over bijvoorbeeld bodemonderzoek. VOL heeft een archeologische werkgroep en OVZ onderneemt zelf ook wel eens zaken op dit gebied. Door het verdrag van Malta in 1992 mogen de plaatselijke werkgroepen niet meer zelf graven. Dat mag alleen nog gebeuren door archeologische bureaus. Deze bureaus maken graag gebruik van plaatselijke kennis. Die kennis wordt gebruikt als er gegraven moet worden voor bijvoorbeeld nieuwbouw en er een vermoeden is van historisch materiaal in de grond. Wanneer er nagedacht wordt over nieuwe straatnamen is het gebruikelijk dat de hulp van de verenigingen ingeroepen wordt. Zo heeft OVZ de naam ‘Op den Bond’ bedacht voor de nieuwbouwwijk bij de oude boerenbond. OVH heeft geholpen met de straatnamen voor de zandpaden tussen Lichtenvoorde en Harreveld en tussen Lichtenvoorde en Zieuwent. OVG heeft bijvoorbeeld de naam Willem Neerveldtstraat, de grondlegger van het Grolschbier, bedacht voor de straat waar de Grolschfabriek gestaan heeft. Door de inzet van deze verenigingen worden er ook monumenten geplaatst. Denk daarbij aan de schuilkerk die vroeger bij boerderij Katershorst in Zieuwent was. Verder hebben OVG, VOL en OVZ elk een afgevaardigde in de monumentencommissie van de gemeente Oost Gelre.

Scholen
De verenigingen werken samen met mensen die lokaal geïnteresseerd zijn in geschiedenis. Sommigen ook met de scholen. Zo heeft VOL het vorige Jumboboek met oude foto’s en verhalen over vroeger digitaal voor alle basisscholen beschikbaar gesteld voor het verplichte vak heemkunde en werd OVH gevraagd een tentoonstelling te organiseren over de schoolgeschiedenis met het honderd jarig bestaan van de Canisiusschool. In Zieuwent is er eens in de twee jaar een WOII tocht voor de leerlingen van groep 7 en 8 van de Jozefschool om zo bij de belangrijke plekken en plaatselijke gebeurtenissen stil te staan. Ook organiseren zij op de vrijdag voor Monumentendag de Open Monumenten Klassendag. Hierdoor wordt de jeugd betrokken bij vroeger. Geschiedenis gaat pas echt leven als het dichtbij is en je het zelf ervaart.

Lezingen en excursies
Er worden door alle verenigingen een paar keer per jaar lezingen georganiseerd. Door VOL bijvoorbeeld in De Koppelpaarden. De laatste lezing ‘Beeldpresentatie ‘Vrogger’’ in november trok zoveel publiek dat niet iedereen in de zaal kon. Daarom is er zelfs een tweede lezing georganiseerd. In Zieuwent is er al negen jaar op eerste adventszondag een Midwinterhoornwandeling. Daarnaast organiseren zij elk jaar het Vlasproject in samenwerking met de Achterhoekse Vlasspinners. Lichtenvoorde en Zieuwent gaan elk jaar samen met hun leden op een excursie. OVG organiseert regelmatig workshops paleografie en staat met een kraam vol boeken en periodieken op de markt bij de Vestedagen. Ook werkt OVG nauw samen met Heimatverein Vreden wanneer daar aanleiding toe en is en is men al menige keer met Open Monumentendag bij elkaar op excursie geweest. OV wordt regelmatig door verenigingen uit Vragender gevraagd om presentaties te houden over vroeger. Onlangs nog bij het 70-jarig bestaan van het KBO.

Televisieseries,
plaatjesboeken
en andere
activiteiten hebben
gezorgd voor een
toenemende
belangstelling voor
de eigen
geschiedenis

Websites
De websites van OVH en OVG en OV zijn interactief en bevatten veel informatie over bijvoorbeeld huizen of belangrijke gebeurtenissen in de plaats. Bezoekers kunnen deze informatie aanvullen of zoeken naar antwoord op vragen die ze hebben over vroeger. OVZ is bezig de website, met beeldbank, te vernieuwen. Digitalisering van oude bronnen is echt iets van deze tijd. Voor informatie hoef je vandaag de dag niet meer in stoffige archieven rond te lopen. Hierdoor wordt geschiedenis ook aantrekkelijk voor jongeren.

Lid worden?
De verenigen zijn allemaal op zoek naar nieuwe leden. De aanwas is gegroeid na de succesvolle plaatjesboeken in samenwerking met Jumbo en Albert Heijn. Ook de televisieseries ‘Verhaal van Nederland’ en ‘Het rampjaar 1672’ hebben voor een groeiende belangstelling voor geschiedenis gezorgd. OVG is trots op het feit dat ze jonge mensen in het bestuur hebben, zelfs iemand van begin twintig jaar. Zij werven altijd actief leden. Ze zijn ook naarstig op zoek naar mensen die mooie verhalen over de geschiedenis van Groenlo weten en willen optekenen. Daar willen ze graag bij helpen, zodat ze in hun periodiek Grols Verleden geplaatst kunnen worden of in boekvorm kunnen worden uitgegeven. Neem bij interesse gerust contact met de verschillende verenigingen op.

Feitjes over oudheidkundige verenigingen in Oost Gelre
De grootste oudheidkundige vereniging is OVG met wel 795 leden, daarna volgen VOL met 282 , OVZ met 180, OVH met 43 en de heren van OV zijn met 2 man de kleinste.

De verenigingen zijn opgericht in: 1971 (Lichtenvoorde), 1976 (Groenlo), 1983 (Zieuwent), 2005 (Vragender), 2015 (Harreveld).

Drie verenigingen hebben een ruimte waar ze hun archief bewaren. VOL in de oude Bolderkaore, OVZ in ‘t Kevelder, OVH in het Dorpshuis. VOL en OVH hebben een inloopspreekuur (OVZ werkt op afspraak) waar mensen zich kunnen melden met vragen naar onder andere oude foto’s op de site of waar ze hun familiearchief kunnen komen brengen omdat iemand overleden is. OVG is nog op zoek naar een ruimte waar ze zich kunnen huisvesten. De mannen van OV spreken elke week bij elkaar thuis af.

Lichtenvoorde brengt twee maal per jaar haar periodiek ‘de Lichte voorde’ uit, Zieuwent heeft het blad ‘Het Hoenderboom’ dat drie keer per jaar verschijnt, Groenlo presenteert ‘Grols Verleden’. De periodiek van Groenlo verschijnt een keer per jaar en is hun grote trots. Het is een glossy magazine met artikelen van hoog niveau erin.

Lichtenvoorde, Groenlo en Zieuwent werken veel samen. Harreveld doet af en toe mee. Vragender is geen oudheidkundige vereniging en bewandelt haar eigen pad.

www.ovgroenlo.nl
www.oudheidkundelichtenvoorde.nl
www.zuwent.nl
www.okvharvelt.nl
www.oudvragender.nl