Afbeelding

Oerend Smart | Besnuffeld

Natuur

Bij het tuinvogeltelweekend eindigde de merel op de derde plaats. Gestegen met stip. Het beeld in de Achterhoek kwam overeen met het landelijke. Blijdschap alom, de merel is een geliefde vogel, die jarenlang te lijden heeft gehad van een dodelijk virus. Dat lijkt eindelijk verdreven, al is het mereltal nog niet op het niveau van zo’n tien jaar geleden. Een andere oorzaak van de achteruitgang is het gebrek aan veilige nestgelegenheid. Met een doornige bessenstruik in de tuin doe je een merel plezier, vijanden blijven uit de buurt vanwege de doorns en de bessen leveren voedsel. 2022 is officieel het Jaar van de Merel. Dat ze maar veel mogen fluiten dit voorjaar.

De hashtag ‘tuinvogeltelling’ leverde bijzondere foto’s op, sommige tuinen blijken vogelparadijsjes met zelfs appelvink en kuifmees op bezoek. Bij een van de deelnemers zat een bruine rat op een vogelhuisje, die telde niet mee. 

In het Jaar van de Merel zal iedereen zich kunnen vinden, maar natuurbeschermers zullen niet snel het Jaar van de Rat afkondigen, of – het moet één specifieke soort zijn – het Jaar van de Bruine Rat. Om van de zwarte rat maar helemaal te zwijgen, gedoemd als verspreider van een ziekte die miljoenen menselijke slachtoffers eiste – de pest. Net zomin als de merel zich tegen het usutu-virus kon wapenen, kon de zwarte rat de pestvlooien van zich afschudden. Vanuit hun oorspronkelijke leefgebied India volgden ratten de scheepgaande mens, die smakelijke voedselvoorraden om zich heen verzamelde. De vlooien reisden gezellig mee. Ook hen valt weinig te verwijten: het waren die pestbacteriën, waar vlo noch rat problemen mee had – wij mensen des te meer. Mensen droegen de bacteriën ook weer op elkaar over, met desastreuze gevolgen, die pas bestreden konden worden na de uitvinding van antibiotica.

De zwarte rat is in Nederland vrijwel uitgestorven, de bruine komt algemeen voor. Slimme dieren, knap dat ze zich in de versteende wereld staande kunnen houden.

Soms zie je er een langs de sloot, dat kan geen kwaad, maar je merkt aan de gilletjes van voorbijgangers dat ze een rat niet meteen als hun beste vriend beschouwen. Doorscrollend bij de info over de rat-die-een-tuinvogel-wilde-zijn, stuitte ik op een artikel in een Brabantse krant over de opmars van de rat in Den Bosch. De ongediertebestrijding maakt er overuren. Ach ja, die grootstedelingen zijn ook niks gewend. Er was een door mij enkele jaren geleden in de Achterhoek gemaakte foto bij geplaatst. Een staaltje digitale rattenverspreiding waarvoor ik een factuur ga sturen. Zijn ze nou helemaal van de ratten besnuffeld?

De rat heeft vele referentiekaders. Het kan de Chinese dierenriem zijn (het recentste Jaar van de Rat liep van januari 2020 tot februari 2021), maar ik moet ook denken aan de witte rat, levenslustig speelkameraadje in de dierenwinkel, dat wij als kinderen op schoot mochten nemen. De kleur van de vacht is echt het enige verschil met de bruine, waarvan de witte afstammen. We lieten ons door het nieuwsgierige beestje besnuffelen en daar zijn we nooit ziek van geworden.

In de columns van journalist Sander Grootendorst staan mens en natuur centraal

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant