Leerlingen Canisius in gesprek met leerlingen van 'toen'
HARREVELD - De Tweede Wereldoorlog veranderde vrijheid in onderdrukking. Wat betekende dat voor de kinderen van toen? Zestien leerlingen uit groep 6 en 7 van Canisiusschool Harreveld gingen op bezoek bij de plaatselijke Minisoos. Ze hadden vragenlijsten samengesteld om die, twee aan twee, voor te leggen aan de bezoekers – de kinderen van destijds. Hun antwoorden vormen een indrukwekkend verhaal.
Door William Klein Zeggelink
Inval
"Van de inval in 1940 merkten we eigenlijk niet zo veel. Het dagelijkse leven ging gewoon door en je dacht er niet al te veel aan." In navraag tot de dagelijkse voeding: "Het leven was sober, maar we hadden wel altijd genoeg te eten. Wel aten we telkens zo ongeveer hetzelfde; wat er op de boerderij voorhanden was in dat seizoen, ingemaakt, gedroogd, maar zeker geen luxe dingen." Gaandeweg de oorlog bleken echter meer van de – ogenschijnlijk – normale zaken ook onder druk te komen staan: "Aan het begin gingen we nog gewoon naar de school, later was die 'gevorderd', en kregen we les in een zaaltje van het café. Eerst nog maar één dag in de week en uiteindelijk zelfs helemaal niet meer."
Bezetting
"Kinderen werden, terugkijkend vanuit het heden, afgeschermd van de ellende van de oorlog. Er waren ook geen media waar je toegang toe had. Af en toe hoorde je iets dat iemand via – ook al verboden – radio had gehoord. Alles moest en ging stiekem." Ook blijkt de sociale samenhang flink te lijden onder de aanhoudende bezetting: "Vluchtelingen werden ondergebracht maar soms door NSB'ers verraden. Daarom werden wij kinderen naar buiten gestuurd en op de uitkijk gezet. Wanneer er gevaar dreigde renden we naar binnen om de onderduikers te waarschuwen. We trokken dan hún klompen aan om zo te zorgen dat er geen 'onbezette' klompen overbleven. Ook werden we er op uit gestuurd met meel voor de bakker, melk voor de zieken (TBC, tyfus) op het internaat, totdat ook dat te gevaarlijk werd. Dit alles zorgde er zo voor dat we, met dat de oorlog langer duurde, steeds meer in angst leefden."
Bevrijding
"Het was in de nacht van Goede Vrijdag op paaszaterdag dat de Canadezen binnenliepen om ons te bevrijden. Dat was natuurlijk geweldig, we voelden ons weer vrij." De opluchting verschijnt in het gelaat van beide dames: "Er kwam ook weer een beetje franje aan het leven, iets dat begon met de chocolade die ze ons gaven, dat hadden we al die jaren niet gehad. De menselijke maat keerde terug."
De ochtend werd afgesloten met diverse gezelschapsspellen. Door aldus deze generaties met elkaar te verbinden ontstaat onderling bekendheid, begrip, en waardering – opdat er geen oorlog meer komt!