'Vrijheid is een kwestie van geven en nemen, maar net een beetje meer geven dan nemen'

OOST GELRE - 'De gehele 5 meiviering krijgt met deze invulling meer diepgang' en 'Het gaat echt ergens over.' Opmerkingen die meerdere keren voorbij komen uit monden van bezoekers. De boodschap is voelbaar op de vier locaties waar het bevrijdingsvuur onthaald en vervolgens ontstoken wordt.

Door Henri Walterbos

In zowel Mariënvelde (mede namens Harreveld), Zieuwent, Groenlo (mede namens Lievelde, Zwolle en Vragender) en Lichtenvoorde worden de 48 lopers van Lopersgroep 90 Lichtenvoorde en Lopersvereniging Groenlo met applaus begroet. Een terecht applaus, dat de lopers zichtbaar goed doet, en raakt. Hun rol is van groot belang voor de invulling en uitvoering van de eerste gezamenlijke 5 mei viering in Oost Gelre. De viering is georganiseerd door het '4 mei comité Lichtenvoorde', tijdens de organisatie ervan gewijzigd in '4 en 5 mei comité Lichtenvoorde,' met medewerking van het '4 mei comité Groenlo' en de dorpsbelangenorganisaties van andere kernen. Niet zomaar een loop met zomaar een vuur. Een loop en vuur die vanuit Wageningen vrijheid brengen en doorgeven, en ook Oost Gelre onderling verbindt.

Verbondenheid
Het evenement doet dikwijls ontroeren. Mede door de 'eigen' oorlogsverhalen die verteld worden. Zoals in Groenlo, waar Maria Monasso van het '4 mei comité Groenlo' een indrukwekkende toespraak houdt, buiten bij sociaal cultureel centrum de Mattelier. "Op 24 februari 1945 werd Groenlo gebombardeerd en hier in deze straat, ter hoogte van de ingang van de Mattelier, werden drie mensen dodelijk getroffen: Anna Rondeel-Snijders, moeder van drie kinderen en het vierde kind op komst, de 8-jarige Elsje van Schaijk en de 8-jarige Annie Maarse. Een maand later op 31 maart werd Groenlo bevrijd, maar zij mochten dit niet meemaken.

Het thema van 4 en 5 mei is verzet. Ook in die zin staan we op een bijzondere plek. In deze villa woonde dominee Haspels, drager van het oorlogsverzetskruis. Door zijn toedoen konden vele joden een veilig onderduikadres vinden en piloten een veilige vluchtweg. Zo konden zij overleven. Hij had veel helpers en kende als geen ander de weg naar schuilplaatsen in de omgeving waar hij aan kon kloppen in Groenlo, Zwolle, Vragender en Lievelde. De bonkaarten die door de Grolse meisjes in het distributiekantoor in de Kevelderstraat achterover werden gedrukt, werden weer door de boerenmeisjes en –jongens in de omgeving van onderduikadres naar onderduikadres gebracht. Och, ze vonden het heel gewoon, vonden het een plicht en niemand sprak er over. Door dit grote en kleine verzet konden velen de vrijheid vieren." Maria sluit af met de regel die in soortgelijke bewoordingen in elke van de vier ceremonies wordt uitgesproken; 'Het is belangrijk om te herdenken en stil te staan bij het grote goed dat vrede heet en bij het grote voorrecht dat wij op 5 mei vrijheid kunnen vieren.' Wethouder René Hoijtink verwoordt de doelstelling van de dag, die exact zo beleefd wordt. 'In verbondenheid met elkaar voelen en beleven. Sport en muziek, jong en oud, samen herdenken en samen vieren, maar vrijheid kent rechten, maar zeker ook plichten.'

Supertrotse burgemeester
In Lichtenvoorde was het burgemeester Annette Bronsvoort die zich in superlatieven uitte over de 5 mei viering in haar gemeente. "We hebben mooie ceremonies gehad, een prachtige ontvangst hier met de Rainbowband, lopers die één team vormen. Het samen Oost Gelre vormen. Wat kunnen we hier supertrots op zijn met zijn allen. Ik kom bijna woorden te kort om het te omschrijven. Als we dit kunnen realiseren, is dat bijna een garantie dat we goed samen kunnen leven met elkaar. Vrijheid, blijheid. Vrijheid is een kwestie van geven en nemen, maar net een beetje meer geven dan nemen. Als we zo samen kunnen vieren, wie maakt ons dan nog wat. Dan zijn we klaar voor een veilige toekomst." Aansluitend werden ruim 1000 waxinelichtjes aangestoken in een door leerlingen van het Marianum vervaardigd monument 'Lichten-voor-de vrijheid.'

'Volgend jaar weer'
Zowel lopers als voorzitter Walter Leemreize kijken terug op een meer dan geslaagde 5 mei viering. "Toen ik voor de eerste ceremonie in de kerk in Mariënvelde was en ik hoorde het bevrijdingsorkest, en de lopers kwamen binnen, toen raakte ik ontroerd," bekent Leemreize. "Als het dan zo uitkomt zoals je van te voren bedenkt, en alles komt samen, dat ben ik heel blij, gelukkig en voldaan." Bianca Poelhuis, een van de lopers uit Groenlo, uit zich in gelijke woorden. "Toen ik in Mariënvelde de kerk in kwam, toen moest ik wel een traantje wegpinken. Ook in Groenlo, toen mijn ouders langs de kant stonden. De sfeer onder de lopers was fantastisch, zowel in de voorbereiding als tijdens de loop zelf. Wat ons betreft volgend jaar zeker weer."