Wereldgeschiedenis in de weilanden

24 juli 2018, 11:42

OOST GELRE – Wat hebben de Pyramides in Egypte, het Colosseum in Rome en de Circumvallatielinie rondom Groenlo met elkaar gemeen? Ze zijn alle drie uniek in hun soort en van enorme historische waarde. Alleen voor de laatste hoef je niet ver te reizen. Wereldgeschiedenis direct om de hoek, gewoon in de weilanden bij Lievelde.

Door Annekée Cuppers

Normaal gesproken liggen de meeste onderdelen van de voormalige verdedigingslinie rondom Groenlo onder de grond verscholen. Maar met de aanhoudende droogte van de afgelopen periode tilt de natuur even een tipje van de sluier op. Op luchtfoto's is de Franse Schans, onderdeel van de Circumvallatielinie, duidelijk in het landschap terug te zien als groene banen in het verdroogde gras. Dit heeft te maken met de bodemgesteldheid. Die is vochtiger op plekken waar vroeger de grachten liepen van bijvoorbeeld de Franse Schans (zie foto).

Godfried Nijs, mede-auteur van het boek 'Kijk op de linie', kan er helemaal lyrisch over worden. "Al zo'n dertig jaar ben ik bezig met alles wat met de belegering van 1627 en de Circumvallatielinie te maken heeft. En hoe meer ik er over te weten kom, hoe meer ontzag ik er voor krijg. In 2003 ontdekte Martin Grevers in een ultra-light vliegtuigje de Franse Schans in het verdroogde maïs voor het eerst. Nu heeft een zekere Erik Klein met zijn drone opnieuw een mooi plaatje van de Franse Schans kunnen schieten. Ik ken deze man niet persoonlijk maar hij deelde het beeld op Facebook en binnen de kortste keren werd ik vanaf verschillende kanten getagd. Mooi om te zien dat mensen zo enthousiast zijn en dat de linie weer even in de belangstelling staat. Daar word ik helemaal blij van."

De Circumvallatielinie krijgt pas sinds enkele jaren de aandacht die dit unieke stukje vaderlandse geschiedenis verdient, vindt Godfried. De verdedigingslinie die 'Stedendwinger' Frederik Hendrik in 1627 rondom Groenlo bouwde, is zo bijzonder omdat deze nog voor 80 procent vrij in de weilanden ligt. Op meer plekken in Nederland zijn in de Tachtigjarige Oorlog dergelijke linies rondom steden gebouwd maar deze zijn allemaal grotendeels onder latere bebouwing verdwenen. Godfried: "De belegering in 1627 is ook een enorm logistiek hoogstandje geweest, vergelijkbaar met wat de Zwarte Cross hier ieder jaar neerzet. Ga maar na, in die tijd een compleet leger van 25.000 man met transport, voedsel, 80 kanonnen en ander wapentuig vanuit Dordrecht naar Groenlo verschepen om daar in een tijdsbestek van enkele dagen een complete verdedigingslinie te bouwen. Met forten, wallen, loopgraven, grachten. Het was een echte bliksemactie waarbij zelfs officieren aan de bats stonden en mee groeven. Tijd was in deze cruciaal omdat het leger de schans gereed moest hebben voordat het oprukkende Spaanse leger ter plaatse was. Frederik Hendrik had het allemaal van te voren al uitgedokterd want hij wist, eenmaal verschanst is een leger zo goed als onverslaanbaar. Er wordt ook wel gezegd dat de belegering in 1627 al aan de tekentafel gewonnen werd."

Al in 2002 werd de reconstructie van de Engelse Schans in Lievelde afgerond maar het duurde nog tot het voorjaar van 2016 voordat de gehele Circumvallatielinie de status van beschermd rijksmonument kreeg. Voor de overige delen van de linie is reconstructie echter niet nodig, volgens Godfried. "Het is voldoende dat de linie archeologisch beschermd is. Wel zou het mooi zijn als je dat op een of andere manier meer zichtbaar kunt maken. Immers, het blijft een onzichtbaar monument en dat maakt het toch lastig om er de waarde van in te zien. Zou je bijvoorbeeld een app ontwikkelen waarmee je met je mobiel in 3D de linie ter plekke in het landschap terug kunt zien, ondersteund met filmpjes waarbij je soldaten ziet wachtlopen, kanonnen hoort bulderen, dan komt de geschiedenis tot leven en krijgt het nog meer waarde. Wie weet staat er een toeristisch genie op die dit kan ontwikkelen. Dit unieke stukje vaderlandse geschiedenis is het meer dan waard."

Voor wie meer wil weten over de Circumvalliatielinie of interesse heeft in het boek 'Kijk op de linie' door Godfried Nijs en Joep van der Pluijm, kan terecht in het Stadsmuseum aan de Mattelierstraat 33 in Groenlo. Of stap eens op de fiets bij de Toeristische Overstappunten Erve Kots (Lievelde), Marveld (Groenlo), Beneman (Vragender) of Slingeplas (Bredevoort) en volg de speciale route (25 of 40 km) langs plekken die in de Achterhoek een belangrijke rol speelden gedurende de Tachtigjarige Oorlog.