Vrijdenken

In vrijheid kiezen, dat was een mooi thema afgelopen weekend bij de herdenking van de doden en de viering van de bevrijding. Je kunt er in vrijheid voor kiezen onderstaande te lezen, bijvoorbeeld.

Het gaat bij die Dodenherdenking wat mij betreft in de eerste plaats om het herdenken van de Nederlandse doden door de Tweede Wereldoorlog. Voor ander leed zijn weer andere momenten. Hou het bij één invalshoek, dat probeer ik ook steeds vaker en het lukt me ook steeds vaker.

Ik vind het wel ongepast dat op sommige plekken in Oost Gelre de Dodenherdenking in de kerk was. Het moet in een openbaar gebouw, op een plek waar iedereen wél gelijk is.

Ik vind alles rond de Tweede Wereldoorlog - vooral rond deze tijd is er veel over op tv - nog steeds indrukwekkend. En het voelt ook in de tijd zo dichtbij. Ik heb de oorlog weliswaar niet meegemaakt, maar mijn grootouders en hun generatiegenoten wel.

Het is dichtbij in de tijd omdat de periode tussen de bevrijding in mei 1945 en de nummer-1 hit van Doe Maar - De Bom, toevallig - ongeveer net zo lang is als de periode tussen die nummer-1 hit en die van pak hem beet Suzan & Freek.

Als mijn oma over de oorlog vertelde had het bijna iets gezelligs. Over de gewone Duitse soldaten die hier in de Achterhoek gelegerd waren, en "die ook maar moesten doen wat ze opgedragen kregen."

Ze zag nadelen in voordelen: dat het verduisteren van de ramen 's avonds eigenlijk ook wel mooi isoleerde.

Over familie en bekenden uit het westen die hier eten kwamen halen. Hier in de Achterhoek leek het nog wel mee te vallen, in haar verhalen.

Relatief natuurlijk. Volgens mij dacht ze gewoon: ik moet me er maar doorheen slaan, ik kan er toch niks aan veranderen, de kinderen moeten eten en de was moet gedaan. En dat laatste wat toen nog een hoop meer werk dan nu.

Ik denk weleens dat als je de bezetting hebt meegemaakt, dat je dan alles daarna goed kunt relativeren, zeker als je niet alleen de bezetting maar nog veel gruwelijker toestanden hebt meegemaakt. En dat je dan het meeste wat er na de oorlog geroepen wordt, herkent als de flauwekul die het vaak is. Maar of dat zo werkt?

Misschien is het ook wel afvlakkend om die tijd meegemaakt te hebben, misschien heb je dan niks meer om naar toe te leven. Arnon Grunberg schreef (in heel veel woorden weer) dat je concept van normaliteit dan zo is veranderd, dat bevrijd zijn lang niet zo fijn blijkt als verwacht.

Tot volgende week, we'll meet again