Wat doen we met de kerkgebouwen?
Veel belangstelling voor congres over nieuw gebruik
Door Kyra Broshuis
GROENLO - Een stampvolle Oude Calixtus in Groenlo afgelopen maandag bij het congres over de herbestemming van leegkomende kerkgebouwen. De bijeenkomst, georganiseerd door LEADER Achterhoek, Stichting Oude Gelderse Kerken en de Vereniging DKK Gelderland (Dorpshuizen en Kleine Kerken), trok belangstelling uit de hele regio.
Kerken behouden voor de gemeenschap
Veel protestantse en rooms katholieke kerkgemeenschappen zien zich op termijn genoodzaakt om de kerken te sluiten. Steeds meer mensen denken na en komen met initiatieven over het vraagstuk: Hoe kunnen we het kerkgebouw voor de gemeenschap behouden door een bredere invulling of herbestemming? Tijdens het congres worden ideeën geopperd en succesverhalen gedeeld. Vanuit het rijk worden fondsen beschikbaar gesteld voor een zogenaamde integrale kerkenvisie. Daarmee wordt bedoeld dat gemeenten, kerkeigenaren, erfgoedorganisaties en betrokken inwoners samen een visie ontwikkelen voor het kerkbestand binnen de gemeente. Dagvoorzitter Mirjam Blott vertelt dat veel Achterhoekers kerkelijk opgevoed zijn ‘maar er niet veel meer aan doen’. “Toch is het vaak ondenkbaar dat het gebouw zelf zal verdwijnen. De kerk is vaak het centrum van het dorp. Welke functies kan zo’n kerkgebouw krijgen? Niet alles past in elke kerk en in iedere gemeenschap. Draagvlak is heel belangrijk voor de herbestemming.”
Koppelkerk Bredevoort
Een goed voorbeeld van een geslaagde herbestemming is de Koppelkerk in Bredevoort. Wethouder Ted Kok van de gemeente Aalten vertelt: “Wij hebben ongeveer twintig kerken in onze gemeente, dat is behoorlijk veel. We hebben veel verschillende gesprekken gevoerd met initiatiefnemers en we willen vooral de ideeën ondersteunen en faciliteren. De Koppelkerk in Bredevoort functioneert nu succesvol als cultureel centrum. Het is belangrijk om cultuurhistorisch erfgoed in stand te houden maar wij gaan niet over exploitatie.” Een andere bijzondere invulling is die van de kerk in Steenderen waar het jaarlijkse evenement ‘Brommers kieken’ in de kerk wordt gehouden. Die kerk is overigens nog in functie. “Het idee van brommers in de kerk was voor sommige mensen wel een cultuurshock”, zegt Jan Bijvank.
Aan de eredienst onttrekken
Freija Pijnenborg van de Vereniging Kleine Kernen Limburg vertelt over de meest gestelde vraag bij de zoektocht naar een nieuwe invulling voor een kerkgebouw. “De kerk is toch van de gemeenschap? Dat horen we vaak. De beleving en de functie die toegekend wordt aan het kerkgebouw verschilt enorm tussen katholiek en protestant. Protestanten zien de kerk als een plek om samen te komen. De gemeenschap is eigenaar en kan daarom ook besluiten het kerkgebouw een andere bestemming te geven. Voor katholieke kerken ligt dat anders. Er zijn verschillende soorten katholieke kerken. We kennen de kloosterkerk, de abdijkerk, de rectoraatskerk en de parochiekerk. Het kerkgebouw horende bij een klooster, abdij of rectoraat is eigendom van een orde, ook wel congregatie genoemd. Vaak worden deze kerken als voorbeeld voor herbestemming genoemd. Deze kerken zijn eigendom van bijvoorbeeld een kloostergemeenschap en kunnen rechtstreeks aan een nieuwe eigenaar verkocht worden. Daar is geen toestemming van het bisdom voor nodig. Een parochiekerk is eigendom van het parochiebestuur. Het bestuur is bevoegd het gebouw te onderhouden, maar bij grote veranderingen dient het bestuur de bisschop om goedkeuring te vragen. Een besluit over hergebruik, herbestemming, medegebruik of afbraak ligt daarmee altijd bij het bisdom. Alleen het bisdom kan een kerk aan de eredienst onttrekken."
We moeten het samen doen
Tijdens de verschillende workshops hebben de deelnemers aan het congres met elkaar kunnen brainstormen over de mogelijke invulling van verschillende kerkgebouwen. Wethouder Marieke Frank van de gemeente Oost Gelre was blij met de massale opkomst: “We hebben ervaringen gedeeld en inspiratie opgedaan; we moeten het samen doen. Dit is een mooie samenwerking met LEADER Achterhoek, DKK Gelderland en de Stichting Oude Gelderse Kerken.”
Kerkproeverij
Tekst en foto Janette van Egten
LICHTENVOORDE - Heel de kerk bakt, dat was het thema van deze Anders Kerk Zijn-dienst. Een kerkproeverij, open huis bij de Johanneskerk in Lichtenvoorde. Iedereen was welkom om te komen proeven van de sfeer, van zelfgebakken taarten en naastenliefde.
Natuurlijk werd er ook geproefd van het geloof vandaag met toepasselijke Schriftlezingen zoals die van Johannes, vers 25 – 35 waarin hij vertelt over het brood van God. Dominee Hinkamp vertelde daarnaast een verhaal over een bakker. Over zijn naam nu Bart was of Robèrt, dat wist hij niet precies. Brood komt in vele vormen, soorten, smaken, geuren en kleuren. Eigenlijk net als het geloof en het kerkzijn in de Johanneskerk. Iedereen is altijd welkom. Of dat nu tijdens de zondagsdiensten is, op woensdagochtend bij de koffie -inloop of alleen bij een Anders Kerk Zijn-dienst, dat maakt niet uit. Als men zich maar thuis voelt. Na de dienst wachtte er een tafel vol hemelse lekkernijen, met liefde bereid. Genoeg voor alle 133 gasten die dan ook uitgebreid hebben geproefd van al dat lekkers.
