Plannen Stelkampsveld bij Barchem raken heel veel boeren
BARCHEM – Het Natura 2000-gebied Stelkampsveld bij Barchem was ooit een 'taartpuntje' in het landschap van 1,5 hectare. Provincie, Staatsbosbeheer en Waterschap willen het nu uitbreiden naar zo'n 105 hectare en de historische natuurwaarden herstellen. Dit leidt onder meer tot de kap van 18 hectare bomen en verhoging van de grondwaterstand. Boeren in de omgeving zijn verontrust.
Door Henri Bruntink
Tijdens een informatieavond bij de Heksenlaak waren donderdagavond 12 december de genoemde instanties aanwezig om antwoorden te geven op de vele vragen die leven. Boeren in de omgeving zijn beducht op schade door grondwaterstijgingen en vrezen zelfs voor de toekomst van hun bedrijf.
Verplicht
Het plan is niet meer te stoppen want de provincie is verplicht om de afspraken over de vijftien Natura 2000-gebieden in Gelderland na te komen. Dat moet voor eind 2021. De besluitvorming hierover is al achter de rug. Toch blokkeerden boze boeren kort geleden de kap van bomen door een aannemer. De werkzaamheden werden opgeschort voor overleg. Eerder sprak gedeputeerde Drenth al met boeren uit de omgeving. Tijdens dat gesprek werd de infoavond van donderdag afgedwongen.
Jonge boer
Aan het begin van de avond kreeg de jonge veehouder Jasper te Winkel het woord. Hij deed helder uit de doeken wat alles wat op boeren afkomt met mensen doet. In financieel en sociaal opzicht. Het gaat om alles wat in het algemeen speelt en dichterbij huis de ontwikkelingen rond het Stelkampsveld. "Ik wil hier helemaal niet zijn. Er zijn leukere dingen in het leven", aldus Te Winkel.
Hij vertelde: "Ik werd al tien jaar geleden voor het eerst geconfronteerd met deze plannen. Toen was ik 17 jaar. We doen het volgens mij in Nederland heel goed. Ik wil best stappen zetten maar mijn bedrijf moet wel gezond blijven. Ik wil het in goede staat kunnen overdragen aan een volgende generatie, zoals dit al vaak is gebeurd in mijn familie."
Heldere antwoorden
Jasper te Winkel eiste heldere antwoorden. "We willen weer naar de toekomst kijken en hopelijk is vanavond een keerpunt." Een van zijn opmerkingen bleek gedurende de avond breder te spelen onder boeren. Met name de kap van veel bomen wordt ervaren als vernieling van natuur in plaats van verbetering. De bomen moeten wijken voor onder meer verschillende soorten heide. De kap wordt elders in de Achterhoek of in Gelderland gecompenseerd met nieuwe aanplant.
Hoe en waarom
In de bijdragen van procesregisseur Dorus Molenaar van de provincie Gelderland, Miranda Berendsen van Staatsbosbeheer en Carlo Egging van Waterschap Rijn en IJssel draaide het vooral om het hoe en waarom. Het gaat met name om behoud en herstel van acht verschillende en vrij zeldzame natuurtypen. Naast kap en vernatting wordt er veel grond verzet om de bovenlaag te verschralen.
Bedreigingen
Het oorspronkelijke Natura 2000-gebied op de grens van de gemeenten Lochem en Berkelland en deel uitmakend van landgoed Beekvliet, is volgens de planmakers te klein en te geïsoleerd en wordt bedreigd door onder meer stikstof uit mest (ammoniak) en verdroging.
Expansie
Tijdens de bijeenkomst kwamen vragen over de expansie van het gebied. Gedeputeerde Peter Drenth probeerde de aanwezigen gerust te stellen door te zeggen dat er momenteel geen enkel plan is die duidt op verdere uitbreiding van Natura 2000-gebieden. Hij gaf echter meteen toe dat hij geen garanties kan geven voor wat er over 20 of 30 jaar gebeurt.
Bovendien wordt het beheersplan elke 6 jaar geëvalueerd. Als daarbij blijkt dat de natuur het toch niet redt, kan dit leiden tot veranderingen.
Fase 1
Staatsbosbeheer wil zo snel mogelijk verder met fase 1 van het plan. De stilgelegde bomenkap maakt hier deel van uit. Deze fase moet voor de start van het broedseizoen klaar zijn. Streefdatum is 15 maart. Er blijven overigens wel plukjes bos over of deze worden aangeplant. Daardoor kan onder meer de havik behouden blijven voor het Stelkampsveld.
Het hout van de gekapte bomen wordt gebruikt voor een vlonderpad in het gebied. De rest – meest takken – eindigt als biomassa en levert dan nog wat energie op.
Vernatting
Het waterschap wond er geen doekjes om. Het effect van de vernatting gaat verder dan de 105 hectare van het plangebied. Er zijn al veel extra peilbuizen aangebracht zodat het grondwaterpeil gedurende 5 jaar strak in de gaten kan worden gehouden. Dit is overigens voor iedereen 'live' te volgen op een speciale webpagina.
Natschade
Eventuele natschade is mogelijk bij ruim 100 eigenaren/gebruikers. Te denken valt aan optrekkend vocht via muren of het omhoog drukken van mestkelders. Dat laatste is volgens het waterschap te voorkomen door bij stijgend grondwater in natte perioden een overeenkomstige hoeveelheid extra mest in de kelder te laten staan, als tegendruk.
Schade claimen
Na 5 jaar wordt geëvalueerd en de balans opgemaakt. Maar onvoorziene schade kan nog tot 20 jaar vanaf nu worden geclaimd. Jasper te Winkel pleitte in zijn betoog overigens voor een goede schaderegeling waarbij wordt voorkomen dat betrokkenen lastige individuele procedures moeten volgen.
Ruim 100 dossiers
Met de ruim 100 betrokkenen is overleg gaande. Slechts 22 dossiers zijn afgerond, de rest moet liefst in het eerste kwartaal van 2020 tot een goed einde worden gebracht.
Jasper Te Winkel zei na afloop in ieder geval de antwoorden op een aantal vragen te hebben gekregen. Bij veel aan aanwezigen blijft de scepsis en een deel van het onbegrip bestaan.