Indrukwekkende 4 mei-herdenking Oost Gelre online

Niet op locatie, maar via de website van deze krant bij te wonen

Door Henri Walterbos

OOST GELRE - In het rijtje vergunningsplichtige evenementen en activiteiten, die alle verboden zijn tot 1 september vanwege de coronacrisis, vallen ook de 4 mei-herdenkingen en 5 mei-vieringen. Toch heeft de Stichting 4 en 5 mei Lichtenvoorde gemeend een herdenking te organiseren, zij het aangepast ten opzichte van de officiële plannen en in plaats van op locatie dit jaar online via de websites van de Elna en Groenlose Gids.

"Het is dit jaar totaal anders dan we aanvankelijk bedacht hadden", vertelt Theo Leemreize van de Stichting 4 en 5 mei Lichtenvoorde. "We hadden het idee om in de sporthal waar we op 5 mei toch al twee keer de theaterproductie 'Spiegelingen' met mensen uit de gehele gemeente op zouden voeren ook de 4 mei herdenking te houden. Dat had dan een keer een totaal andere entourage dan gebruikelijk ieder jaar, maar het bood wel meer mogelijkheden met geluid, beeld en belichting. Om die reden waren we al vroeg begonnen met het zelf bedenken van onderdelen van de herdenking waarbij je gebruik zou kunnen maken van visuele middelen in combinatie met geluid. Daar was de muziek op aangepast. Dat zouden Harmonieorkest Cecilia en het koor Noir verzorgen. Er zouden beelden vertoond worden van onder andere de namen die bij het monument aan de Dijkstraat staan. Allen mensen uit de toenmalige gemeente Lichtenvoorde die gestorven zijn in de Tweede Wereldoorlog. Daaronder soldaten die sneuvelden op de Grebbeberg en mensen die in kampen in Nederland of Duitsland zijn gefusilleerd of overleden. Ook Joodse mensen die in kampen zijn overleden. Daarnaast twee mensen die in de oorlog in Indië werkten, in een kamp zijn gekomen en daar zijn overleden. Die mensen zouden we allemaal uitlichten in een video in de sporthal met daarbij hun foto en namen en de wijze waarop ze gestorven waren. Daarnaast zouden leerlingen van het Marianum een onderdeel verzorgen over oude straatnamen met daarop namen van mensen die vanwege hun activiteiten of gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog een straatnaam kregen. Dat zijn mensen die in de oorlog al zijn overleden of verzetsmensen die later zijn overleden. Daarnaast zou de Oudheidkundige Vereniging Lichtenvoorde een samenvatting maken van een achttal interviews die in 1992 zijn gemaakt met mensen uit het verzet die toen nog leefden, te weten Hendrik Wieggers, Joop Kruip, Tone Weelink, Henk Hulshof, Dora Knufing, Hendrik Leemreize, Hendrik Orriëns en Riek Hulshof. Kwalitatief niet de allerbeste beelden, ze komen van VHS, maar ze zijn nooit groots getoond. Ze zijn gemaakt door de lokale omroep toen, met de bedoeling daar op de scholen iets mee te doen, maar dat is nooit gebeurd. Ze zijn in het gemeentelijk archief terecht gekomen."

Interviews

uit 1992

met mensen

uit het

verzet worden

vertoond

Leemreize wist hiervan en wilde rond 2000 wel eens weten waar die banden waren gebleven. "Op die band stonden namelijk ook opnames van mijn ouders. Die band heb ik toen gedigitaliseerd. Uiteindelijk zijn al die banden gedigitaliseerd. Ze zijn twee jaar geleden te zien geweest in het pop-up museum rondom 4-5 mei, nabij de markt. Op de site van de Oudheidkundige Vereniging Lichtenvoorde staan ook fragmenten. Ik hoop dat ze ze er allemaal op gaan zetten. Al die interviews duren per persoon 45 minuten. Bij het interview met mijn vader zat mijn moeder ook, want vader begon al aardig doof te worden", lacht Theo.

Van de acht interviews is een samenvatting gemaakt. "Prachtig, want wat is er nou mooier dan verhalen van zo dichtbij huis, van mensen die erbij zijn geweest? Mensen van hier. Dat was een hele klus voor ze, maar omdat de dodenherdenking niet doorgaat, en de video online komt, hadden we meer tijd om meer te laten zien. Ik hoop dat mensen door die fragmenten nieuwsgierig worden en naar die site gaan om de gehele interviews te bekijken. Willie Waalder heeft dat samen met anderen van de Oudheidkundige vereniging gemonteerd en uitgezocht. Ik heb het gezien en echt: er zitten juweeltjes in.

Er zit veel diepgang in de interviews al weet ik ook zeker dat de geïnterviewden niet het achterste van hun tong laten zien. Dat weet ik in ieder geval zeker van mijn vader. Lichtenvoordenaren zijn bescheiden. 'Je hebt schrik en schik', zei mijn vader altijd. Dat was die tijd in twee woorden."

Jongeren
Het Marianum was voor de 4 mei-herdenking al volop met opnames bezig voor hun aandeel toen de scholen ineens moesten sluiten vanwege het coronavirus. "Het filmgedeelte was al zo'n beetje klaar, maar er moest nog ingesproken en gemonteerd worden.

'Het is

geweldig dat

kinderen van

13/14 jaar er

op deze

manier mee

bezig zijn'

Dat is dus een beetje anders gegaan. In plaats van teksten door jongeren in te laten spreken heeft een lerares dat gedaan. Uiteindelijk is het een prachtig product geworden. Het is geweldig dat kinderen van 13/14 jaar er op deze manier mee bezig zijn. Ze hebben de straatnamen in Lichtenvoorde in kaart gebracht met daarop de namen van de mensen die hun naam op het bordje aan hun activiteiten uit de oorlog te danken hebben. Ze hebben opgezocht wie die mensen achter die namen zijn en zijn ze daarvoor op onderzoek uit gegaan, hebben er foto's bij gezocht en zelf foto's gemaakt. Ook het Joep ter Haarplein, waarvan het bord op 4 mei onthuld zou worden, is er al een meegenomen. Er is dan nog wel geen bord van maar dat hebben ze samengevoegd met het bord van zijn vader Bernhard ter Haar. Het is een heel mooi document geworden."

Marianum LIVE-muziek
Als muzikale omlijsting zijn twee zeer toepasselijke nummers uit Marianum LIVE toegevoegd aan het geheel, in plaats van oorspronkelijk live-optredens van Koor Noir en harmonieorkest Cecilia. "De uitvoeringen die voorbij komen zijn 'Fix you' van Coldplay, het nummer met die prachtige tekst, dat ook al gepland was voor de oorspronkelijke 4 mei herdenking, en 'Pie Jesu', tijdens een item over de gesneuvelde en gevangen genomen piloten in deze contreien. Het nummer 'Adiemus' hadden we als afsluiter in de hal gewild, die zit nu vooraan in de video als muziek in de uitvoering van Marianum LIVE."

Als muzikale

omlijsting

twee zeer

toepasselijke

nummers uit

Marianum LIVE

Toespraak Burgemeester
De online-uitzending start met een toespraak van Burgemeester Annette Bronsvoort, gericht aan alle inwoners van Oost Gelre. De video is op 4 mei vanaf 20.30 uur te bekijken op de sites Elna.nl en GroenloseGids.nl, evenals op Johanneskerk kerkdienstgemist.nl/stations/1061-PKN-Lichtenvoorde en St. Bonifatiuskerk kerkdienstgemist.nl/stations/1258-St-Bonifatius-Ludger-kerk. "Het is bewust dat tijdstip omdat we graag willen dat het aansluit op de Nationale Herdenking, op verzoek vanuit de gemeente." In totaal zal de indrukwekkende video 55 minuten duren. Vanaf vrijdag 1 mei besteedt TV Slingeland iedere dag aandacht aan deze film in de rubriek Uitgelicht. Dit wordt dagelijks uitgezonden tussen 16.00 uur en 24.00 uur. Te zien bij KPN/Telfort op kanaal 1400 en Ziggo op kanaal 36.