Onderduikplek Martin Lelivelt gaat naar Lichtenvoorde
AALTEN/LICHTENVOORDE – De onderduikplek, een replica van de onderduikzolder van Martin Lelivelt, die nog altijd intact is, blijft behouden en gaat naar Lichtenvoorde. Het Nationaal Onderduikmuseum draagt de replica over aan Vereniging voor Oudheidkunde Lichtenvoorde op voorwaarde dat deze er voor zorgt dat de onderduikplek een definitief onderkomen krijgt.
Het origineel, gebouwd door Martin Lelivelt en nog altijd intact, speelde een grote rol in ‘Klein Engeland’, zoals Lichtenvoorde genoemd werd in de Tweede Wereldoorlog vanwege de pilotenlijn die vanaf Hengelo (O) via Lichtenvoorde en Echt naar Zuid-Europa liep. Talloze geallieerde vliegers vonden hier tijdelijk onderdak, op weg naar hun basis.
Replica
De authentieke onderduikplek bevindt zich op de bovenste verdieping van de woning aan de Martin Leliveltstraat (in de oorlog nog Schievegatsdijk) waar dochter Mia Lelivelt nog altijd woont. De replica is gebouwd door leerlingen van het ROC Doetinchem onder leiding van Thomas Schröer en met hulp van vrijwilliger Jan Lelivelt, twee neven van Mia.
De nagemaakte onderduikplek maakte deel uit van de expositie Onderduiken in de Grensstreek die in 2016 te zien was in het Nationaal Onderduikmuseum. Mia Lelivelt was een van de hoofdpersonen van de tentoonstelling ‘De vrouw als spil van het verzet’ die in 2018, het jaar van het verzet, in het Nationaal Onderduikmuseum was ingericht. De onderduikreplica van Lelivelt is jaren te zien geweest in de dorpsboerderij van het Nationaal Onderduikmuseum. Directeur Gerda Brethouwer geeft aan: “Het is mooi dat deze bijzondere replica nu een definitieve plek krijgt in Lichtenvoorde. Daardoor kan ter plekke ook het belangrijke verhaal verteld worden over deze moedige mensen.”
Over verzetsheld Martin Lelivelt
Martin Lelivelt is ten tijde van de Tweede Wereldoorlog aannemer, hij vangt gevluchte krijgsgevangenen en neergestorte buitenlandse piloten op. Daarbij wordt hij geholpen door zijn dochter Mia Lelivelt en verzetsstrijders Joop ter Haar en Hendrik Leemreize. Ook heeft Martin goed contact met Jan Wikkerink (ome Jan) in Aalten. Via de verzetsorganisatie in Limburg werkt hij samen met Ligne d'évasion Comète, een ontsnappingslijn via de mergelgrotten in Belgisch Limburg voor meer dan 600 mensen.
Op 20 april 1944 slaat het noodlot toe en rolt de SD nagenoeg het hele Lichtenvoordse verzet op na het verraad van Willy Markus. Op dat moment zitten de vliegeniers Carl Glassman en Myrle Stinnett bij Martin Lelivelt thuis. Mia Lelivelt loopt onopvallend naar de bovenverdieping terwijl de Sicherheitspolizei huiszoeking doet. Zij waarschuwt de vliegers die zich snel verbergen in de onderduikplek. Martin Lelivelt wordt gearresteerd, terwijl er geen tastbaar bewijs tegen hem is, en meegenomen naar kamp Vught. Hij wordt gemarteld en uiteindelijk gefusilleerd op 25 juli 1944. Hij is dan 48 jaar oud.
De beide vliegeniers van de Lelivelt-zolder bereiken veilig hun basis in Engeland. Na de oorlog is als eerbetoon voor Martin Lelivelt de naam Schievegatsdijk in Lichtenvoorde veranderd in Martin Leliveltstraat.
