Gilde van Vrijwillige Molenaars viert
50-jarig jubileum

LIEVELDE - Molenaars uit heel Gelderland kwamen afgelopen zaterdag bijeen in Erve Kots. Ze hadden wat te vieren. Te weten het 50-jarig jubileum van het Gilde van Vrijwillige Molenaars afdeling Gelderland. Een zaal vol molenfanaten werd verwend met lezingen van de bekendste molenaar van Nederland en een meteoroloog die het weerbeeld van de Achterhoek bestudeerde.

Door Dinès Quist

Het Gilde van Vrijwillige Molenaars is in het leven geroepen om molenaars op te leiden. Met zijn vijftig jaar bestaan loopt afdeling Gelderland twee jaar voor op het landelijke Gilde, daarmee staat het aan de voet van het opleiden van de molenaars van nu.

“Molens zijn het uithangbord van Nederland. Maar zonder molenaars, geen molens. En zonder het Gilde van Vrijwillige Molenaars, geen molenaars,” aldus Petro van Doorne, voorzitter van het Gelderse Gilde. Extra feest was het dus, dat er op deze jubileumdag tien kersverse Gelderse molenaars hun onderscheiding in ontvangst mochten nemen.

Molen Hermien opleidingsmolen
Toeval is het niet, dat de jubileumdag in het Lieveldse Erve Kots werd gevierd. De Lichtenvoordse molenaar Jos Betting is bestuurslid van het Gelderse Gilde van Vrijwillige Molenaars en organiseerde mede deze jubileumdag. Erve Kots was een logische keus. Er was ruimte genoeg om de coronamaatregelen na te leven en als kers op de taart het openluchtmuseum te bezoeken met zijn olie-rosmolen. Jos voelt zich als in een warm bad wanneer hij omringd is met molenaars. “Molenaars komen uit alle lagen van de bevolking,” vertelt hij. “De sleutel van de liefde voor dit ambacht is de interesse in oude techniek en het weer.” Sinds 2010 draait Jos op molen Hermien in Harreveld. De stokoude molen vierde vorig jaar haar 200ste verjaardag, met als eregast Prinses Beatrix. Al vanaf 1971 dient molen Hermien, één van de grootste korenmolens van Nederland, als opleidingsmolen.

Molens zijn uithangbord van Nederland
Molenaar Jos haalt zijn vreugde uit het werken met het oeroude mechanisme. “Als molenaar ben je een soort ambassadeur van de molen en vertel je de bezoekers over de werkwijze. Regelmatig komen mensen een kijkje nemen en dan laat ik ze alle hoeken van de molen zien. Mensen uit alle windstreken heb ik hier al gehad. Van China tot aan Amerika, ze vinden de Hollandse molens geweldig. De culturele waarde is enorm. Daarom is het zo belangrijk dat er goed voor ze gezorgd wordt.”

'Molens zijn het
uithangbord van
Nederland, maar
zonder molenaars,
geen molens'

Molenaars gezocht
Net zo belangrijk als de molens zijn de molenaars, want als een molen niet draait raakt deze snel in verval. Maar de nieuwe aanwas molenaars in Gelderland loopt langzaam terug. “We willen meer jonge molenaars opleiden, om de Gelderse molens te behouden. Gelderland telt zo’n 250 gediplomeerde molenaars op 169 molens. Elk jaar komen er zo’n tien nieuwe molenaars bij, maar ook zeker zoveel stoppen in verband met hun leeftijd. De molenaar in opleiding moet 150 molenuren draaien in alle seizoenen, alvorens hij examen mag doen. Theorielessen worden op Molen de Kroon in Arnhem gegeven, tevens de thuisbasis van het Gilde. “De opleiding is best pittig en dat is niet voor niets. Het weer is soms grillig en onvoorspelbaar, de molenaar moet daar goed op kunnen anticiperen. Hij heeft de verantwoordelijkheid het cultureel historisch erfgoed waarin hij mag werken, gezond en heel te houden. Daarvoor is een gedegen opleiding nodig. Mijn specialisatie binnen de opleiding is het onderdeel valbeveiliging.”

Bekendste molenaar van Nederland
Piet Kempenaar is in de molenwereld een BN-er. De charismatische molenaar, gehuld in een kiel met pet, vertelt in zijn lezing op de jubileumdag over zijn verfmolen 'De Kat' aan de Zaanse schans. ‘De Kat’ is de enige werkende verfmolen ter wereld. Zijn molen is de meest bezochte van Nederland, met jaarlijks 200.000 bezoekers. Molenaar Kempenaar vertelt over het oude ambacht ‘verf maken’. De pigmenten hiervoor haalt hij vanuit de hele wereld en hij maakt er verf van zoals Rembrandt dat vroeger deed.

De tweede lezing werd ingevuld door meteoroloog David Henneveld. Ook hij reist de hele wereld over, om weersvoorspellingen te doen voor onder andere olieplatformen. Voor het Gilde van Vrijwillige Molenaars schrijft hij de weersverwachtingen. Speciaal voor de lezing heeft hij de meteo in de Achterhoek en rondom molen Hermien bestudeerd. Hij vertelde hoe het plateau ten oosten van de lijn Eibergen-Aalten van grote invloed is op het regionale weer. De molenaars in de zaal hangen aan zijn lippen.

Gelderland voorop in de stoet van vrijwillige molenaars
‘Molens kan men behouden, molenaars zijn slechts stervelingen.’ (citaat uit geschiedenisboek ‘de Molen van Harreveld’). Dit citaat vertelt waarom het Gilde van Vrijwillige Molenaars is opgericht.

Stichting ‘Vrienden van de Gelderse Molen’ hield zich vanaf 1963 bezig met het instant houden van molens, nadat de industrialisatie het werk van de molen overnam. De stichting zag een gebrek aan molenaars ontstaan en trok aan de bel. In 1966 startte Joop Mallisse de opleiding tot Vrijwillige Molenaar in Valburg. Deze opleiding kreeg in 1970 een vervolg op de Doesburgermolen in Ede en werd in de jaren daarna uitgerold in Hattem, Harreveld, Voorst, Waardenburg en Zevenaar. Een jaar later kende Nederland de eerste zeventien gecertificeerde molenaars. De cursus werd officieel erkend en daarmee liep Gelderland voorop in de stoet van vrijwillige molenaars. Twee jaar later werd het landelijke ‘Gilde van Vrijwillige Molenaars’ opgericht.