Marcel Teunissen, de voorzitter van de BPN. Foto: eigen foto
Marcel Teunissen, de voorzitter van de BPN. Foto: eigen foto

Oost Gelrenaren aan het woord

OOST GELRE – ‘Tijdens de jaarwisseling 2020-2021 is het verboden vuurwerk te verkopen en af te steken. Door corona hebben ziekenhuizen geen plek voor extra patiënten. Het kabinet besloot 13 november tot dit tijdelijke verbod in de ministerraad.’ Zo staat het te lezen op de website van de rijksoverheid. Het vuurwerkverbod leidde tot stevige reacties, ook in Oost Gelre. Gemeentegenoten komen aan het woord: de politicus, de vuurwerkhandelaar, de belangenbehartiger van de vuurwerkbranche, en een aantal ‘gewone’ Oost Gelrenaren.

Door Mark Ebbers

Tegen het verbod
Jeroen (36) uit Lichtenvoorde is tegen het vuurwerkverbod dat is ingegaan. Beroepsmatig heeft hij niets met vuurwerk te maken, hij is wel een liefhebber en wel van siervuurwerk. Hij legt uit waarom hij tegen het verbod is: “Ik heb zelf een beetje rondgekeken op internet om eens te kijken hoeveel slachtoffers er nou eigenlijk zijn tijdens de jaarwisseling. Dit blijken er in 2019-2020 ongeveer 385 geweest te zijn. Als je die deelt over het aantal ziekenhuizen dan kom je ongeveer op 1 tot 2 mensen die naar het ziekenhuis moeten, nog niet eens per se voor een opname. Dus de druk op de zorg als reden van het verbod kan weg.”
Ook een ander argument vindt hij geen standhouden: “Gaan we kijken naar overlast en schade. Hier wordt onder andere genoemd: opgeblazen prullenbakken, opgeblazen brievenbussen, verkeersborden met schade, bushokjes die opgeblazen worden en vanaf oktober overlast door harde knallen. De genoemde gevolgen worden veroorzaakt door illegaal vuurwerk, dit vuurwerk zorgt ook voor de zware letsels. Dus door het vuurwerkverbod is dit opgelost? Nee dus, ook geen reden.”
Jeroen vindt de politiek niet geloofwaardig wat betreft de reden voor het verbod dit jaar: “De heer Gommers zei het al in het tv-programma Beau: corona wordt nu aangegrepen om per direct het vuurwerkverbod door te drukken. Met name door de linkse partijen, die overigens de hele samenleving uit elkaar trekken.”
Wat betreft de compensatie voor de vuurwerkbranche heeft hij ook grote twijfels: “De overheid heeft aangegeven om 40 miljoen euro los te maken om de getroffen handelaren te compenseren; echter wordt er ook gezegd dat deze 40 miljoen nodig is om het vuurwerk dat nog onderweg is naar Rotterdam veilig op te kunnen gaan slaan. Stel dát er wat overblijft, ik betwijfel of er gedacht is aan de vuurwerktransporteurs.”
En ‘last but not least’: “Het hele jaar zijn de ‘leuke’ activiteiten van de Nederlandse bevolking afgenomen vanwege corona en de hoge besmettingscijfers. Maar nu wordt ineens het allerlaatste sprankje hoop van ons ook nog eens afgenomen. En wat doen onze buurlanden ...?”

Voor het verbod
Paul van Druten (60) uit Lichtenvoorde is blij met het vuurwerkverbod. “Ik ben voor een algeheel vuurwerkverbod en dat ben ik al vele jaren. Eigenlijk allang voor in Nederland de discussie hierover begon. Het is de zoveelste traditie die naar de vaantjes gaat, dat weet ik ook wel. Maar de enorme schade die het elk jaar met zich meebrengt aan mens, dier en materiaal staat niet in verhouding tot het plezier dat het brengt. En carbid valt niet onder het vuurwerkverbod, dus dat zal dit jaar wel extra voor de nodige knallen (en gewonden) gaan zorgen. Voor mij zou een centraal afgestoken vuurwerk een mooie oplossing zijn, zoals dat al in vele landen de normale gang van zaken is. En dat een verbod op vuurwerk de zorg zal gaan ontlasten, is mooi meegenomen.”

Ertussenin
Joop Koopmanschap (65) uit Groenlo staat enigszins neutraal tegenover het vuurwerkverbod van dit jaar. “Ze zijn gewoon te laat met maatregelen. Wij doen met de buurt al jarenlang buurtvuurwerk. Een van ons verzorgt het dan.” Een soort evenementenvuurwerk op kleine en informele schaal, zo kan het volgens hem ook. “Ze hadden slimmer moeten discussiëren, eerder keuzes moeten maken.”

'E-bikes dan ook maar

verbieden?'

Vuurwerkverbod? Nee!
Ties Grotenhuis (25) uit Groenlo is een fel tegenstander van het verbod en legt onderbouwd uit waarom.
"13 november (het getal zegt het al) werd besloten tot een tijdelijk vuurwerkverbod. Nu heeft de regering wel vaker onzinnige besluiten doorgevoerd (bijvoorbeeld 100 km per uur op de snelweg), maar dit besluit doet naar mijn mening meer kwaad dan goed, ik zal uitleggen waarom. De reden voor het tijdelijke vuurwerkverbod is het ontlasten van de ziekenhuizen en de hulpverleners. Vorige jaarwisseling werden er 1300 mensen op de huisartsenposten en de spoedeisende hulp gebracht, waarvan ‘slechts’ 385 naar de eerste hulp. De meeste mensen komen dus alleen op de huisartsenpost en kunnen dan met beperkt of geen letsel weer naar huis. In de jaarwisseling van 2011-2012 heb ik ook op de spoedeisende hulp gezeten door vuurwerkletsel aan mijn oog door illegaal vuurwerk dat ik zelf niet heb afgestoken, ik weet dus hoe het is, maar het heeft mij er niet van weerhouden om vuurwerkliefhebber te zijn en legaal vuurwerk af te steken. Ik zal later uitleggen waarom legaal vuurwerk niet zo gevaarlijk hoeft te zijn. Illegaal vuurwerk zorgde voor 20% van de slachtoffers (maar dit kan meer zijn, omdat mensen vaak niet durven toegeven dat ze illegaal of zelf geknutseld vuurwerk hebben afgestoken) en legaal vuurwerk zorgde voor 80% van de vuurwerkslachtoffers (dit kan minder zijn, omdat mensen wel durven te zeggen dat ze legaal vuurwerk hebben afgestoken). Is legaal vuurwerk dan zo gevaarlijk? Nee, in principe niet, mits je legaal vuurwerk op een veilige manier afsteekt. Het probleem is echter dat dit vaak wordt vergeten: weigeraars worden afgestoken (terwijl je die moet laten liggen), men houdt niet voldoende afstand of gaat zelfs boven het vuurwerk hangen (terwijl je juist voldoende afstand moet nemen), men zet potten/cakes niet op de juiste ondergrond neer waardoor ze omvallen (terwijl je deze juist op een stevige ondergrond moet neerzetten) en men neemt niet voldoende voorzorgsmaatregelen (een vuurwerkbril dragen bijvoorbeeld). Het aantal slachtoffers dat op de eerste hulp terechtkomt daalt ieder jaar, laten recente gegevens van de Volkskrant zien.
Daarnaast hebben vuurwerkfabrikanten en vuurwerkdealers al maatregelen moeten treffen in de vorm van een pijlenverbod. Verder valt het aantal aan vuurwerkdoden ieder jaar gelukkig mee, ‘slechts’ 1 of 2 per jaar. Ter vergelijking: jaarlijks komen er meer dan 200 fietsers om in het verkeer, waarbij e-bikers een driemaal hogere kans op een dodelijk ongeval hebben. Ook in vergelijking met andere sectoren ligt het aantal vuurwerkslachtoffers relatief laag. Zelf klussen leidt bijvoorbeeld tot 120.000 letselgevallen per jaar, waarvan er 24.000 terechtkomen op de spoedeisende hulp en er 41 personen overlijden. Het aantal slachtoffers is daarbij toegenomen tijdens de lockdown, aangezien veel mensen thuis zijn gaan klussen. Per jaar worden 150.000 mensen door een hond gebeten en 30.000 mensen moeten hiervoor naar het ziekenhuis of een arts. Het aantal rokers dat jaarlijks overlijdt ligt rond de 20.000, dat is bijna 55 per dag en ligt dus een stuk hoger dan het aantal vuurwerkdoden. Ook alcohol zorgt voor meer doden dan vuurwerk, namelijk zo’n 15 doden per dag. Moeten we fietsen en in het bijzonder e-bikes dan ook maar verbieden? Net zoals thuis klussen, honden, alcohol en roken? Als we dat zouden doen zouden we nog veel meer slachtoffers en overlijdensgevallen kunnen besparen dan door het vuurwerk te verbieden. Wel geeft men aan dat het aantal slachtoffers over de andere sectoren meer verspreid ligt over de verschillende dagen dan bij vuurwerk, waarbij binnen twee dagen relatief meer slachtoffers binnenkomen. Dit is inderdaad het geval, maar het aantal vuurwerkslachtoffers daalt ieder jaar. Verder geven mensen aan dat vuurwerk slecht zou zijn voor dieren en mensen die geluidsoverlast ervaren. Aan de ene kant heb ik hier wel begrip voor, maar aan de andere kant zijn er ook heel veel dieren die blijkbaar wel tegen vuurwerk kunnen en ook heel veel mensen die geen hinder ervaren. Daarnaast is het vuurwerk afsteken slechts één dag in het jaar. Indien het hele jaar door vuurwerk afgestoken zou worden, zou ik deze mensen begrijpen, maar één dag is niet veel en moeten mensen naar mijn mening wel kunnen uithouden.
Vuurwerk is daarnaast prachtig om te zien en dan met name het siervuurwerk. Zou een gemeenschappelijke vuurwerkshow in iedere gemeente dan iets zijn? Naar mijn mening niet, want dan is de spanning van het zelf afsteken eraf en daarnaast zou de vuurwerkbranche een veel lagere omzet draaien dan bij de verkoop van vuurwerk aan particulieren. De vuurwerkbranche heeft afgelopen jaar namelijk een omzet van 77 miljoen euro gemaakt en bij een gemeenschappelijke vuurwerkshow zou dat getal aanzienlijk lager liggen. Een tijdelijk vuurwerkverbod werkt naar mijn mening averechts. Juist nu wordt er massaal illegaal vuurwerk ingekocht en ik verwacht dan ook dat het aantal slachtoffers niet zal dalen en daarnaast de schade net zo groot zal zijn. In Duitsland neemt de regering vaak betere besluiten en ook ditmaal heeft men besloten dat in Duitsland vuurwerk ook aan particulieren verkocht mag worden. Ook ons andere buurland, België, blijft vuurwerk aan particulieren verkopen. In Nederland stappen vuurwerkverkopers naar de rechter om het vuurwerkverbod aan te vechten. Hopelijk wordt daarmee het vuurwerkverbod opgeheven.
Oud en nieuw zonder vuurwerk is als kerstmis zonder kerstboom, als bier zonder alcohol en als Groenlo zonder kanon. Het hoort er gewoon bij! Het vuurwerkverbod dient naar mijn mening dus zo snel mogelijk opgeheven te worden. Het afsteken van vuurwerk tijdens de jaarwisseling moet dus gewoon doorgaan en vuurwerk moet verkocht kunnen worden aan particulieren. Het belangrijkste: koop legaal vuurwerk bij een erkend dealer, steek op een normale manier vuurwerk af en geniet samen van de jaarwisseling. Uiteraard met vuurwerk!"

'Ze denken dat we de

rest van het jaar met

de luie ballen in de zon

liggen'

De vuurwerkhandelaar
Vuurwerkhandelaar Ivo Reinders uit Groenlo is allesbehalve blij met het vuurwerkverbod: “Al meer dan 35 jaar verkopen we met veel plezier vuurwerk in Groenlo. Samen met ruim 3 miljoen Nederlanders die vuurwerk kopen, willen we zo het nieuwe jaar plezierig inluiden. Daarnaast zijn er ook nog miljoenen Nederlanders die geen vuurwerk kopen, maar wel genieten van het vuurwerk dat tijdens oud en nieuw wordt afgestoken.”
Helaas voor hem wordt dit niet zo gezien door de overheid: “De laatste jaren is het vuurwerk onder een vergrootglas komen te liggen bij de overheid en de media. Hierbij komen vooral overlast, schade en letsel ter sprake. Natuurlijk baal ik ook als er overlast en schade worden veroorzaakt door vuurwerk. Maar 95% van dit gebeuren komt door illegaal vuurwerk. Met het consumentenvuurwerk dat in Nederland verkocht wordt, kun je geen verkeersborden, bushokjes, straatmeubilair etc. opblazen of vernielen.”
Ivo legt ook verantwoordelijkheid bij de vuurwerkconsumenten: “Over letsel gesproken, natuurlijk is ieder slachtoffer er een te veel. Een grote oorzaak ligt in het gedrag van de consument, hoe men met het vuurwerk omgaat. In de media wordt vaak geschreven dat de oorzaak vuurwerk is. Maar dan wordt er niet bij verteld dat het om illegaal vuurwerk gaat.”
Hij geeft twee voorbeelden: “Een man in Drenthe komt om het leven door vuurwerk. Uit nader onderzoek (vanuit de vuurwerkbranche) bleek de man om het leven gekomen te zijn, doordat hij met zijn hoofd boven een melkbus gevuld met carbid is gaan staan. Nog een voorbeeld (paar weken terug) is dat een hond om het leven is gekomen door vuurwerk. Dan wordt er niet bij geschreven dat de eigenaar van de hond met illegaal vuurwerk aan het gooien is geweest. En zo wordt het legale, veilige consumentenvuurwerk dat in Nederland verkocht wordt, in een zwart daglicht geplaatst.”
Vanuit zakelijk oogpunt is de situatie voor hem en andere vuurwerkhandelaren erg nadelig: "De overheid voert half november het verbod in, terwijl de inkoop in de zomermaanden al gedaan is, de bunkers vol liggen, reclamefolders gedrukt zijn, en in mijn geval er drie webshops vanaf september al open zijn. Volgens mij denken die ambtenaren dat we met drie dagen vuurwerk verkopen klaar zijn, en de rest van het jaar met de luie ballen in de zon liggen."
‘Zijn’ vuurwerkbranche zelf heeft de laatste jaren al behoorlijke veranderingen doorgevoerd om vuurwerkletsel naar beneden te krijgen: “Zo zijn een aantal jaren terug de Romeinse kaarsen, de maanraketjes en Chinese rollen uit de markt gehaald. Dit jaar zijn de vuurpijlen, het knalvuurwerk en singleshots eruit gehaald. Er worden veiligheidsbrillen en lonten gratis aan de klant meegegeven. Wij als branche geven voorlichting en demonstraties op scholen hoe de jeugd om moet gaan met het veilig afsteken van vuurwerk. Uiteindelijk gaat het om het gedrag van de mens, hoe er veilig moet worden omgegaan met vuurwerk.”
Ivo ziet de komende jaarwisseling niet rooskleurig tegemoet: “Nu bekend is gemaakt dat er een vuurwerkverbod is ingesteld, is er een explosieve stijging in de handel van het illegale vuurwerk. Ik durf te wedden dat er dit jaar een enorme stijging van overlast en schade komt, en je wil vooral niet denken aan extreem zwaar letsel door de gebruikers (en omstanders) die dit vuurwerk op een verkeerde manier gebruiken. De hulpverleners in Nederland moeten rekening houden met veel overlast nu de populariteit van dit illegale vuurwerk in de hand gewerkt wordt. En dan hebben we het nog niet eens over de vreugdevuren (auto- en palletbranden) die we steeds meer in het straatbeeld tegenkomen.”
Vooruitkijkend: “Ik hoop dan ook dat de overheid en de politie het illegale vuurwerk kunnen stoppen, en vind dat de overheid zich er eens van bewust moet zijn dat het consumentenvuurwerk dat in Nederland verkocht wordt, veilig en met veel plezier door ontzettend veel Nederlanders kan worden afgestoken. Ik ga er ook van uit dat het bij een eenmalig verbod blijft, en dat we volgend jaar weer ouderwets kunnen genieten van een traditioneel oud en nieuw.”

Geen reactie
Ook Vuurwerk Lesli in Lichtenvoorde is benaderd om een bijdrage, maar het bedrijf gaf te kennen momenteel alleen met de landelijke media over het vuurwerkverbod te communiceren.

'Het komt als een

boemerang terug'

De belangenbehartiger
Marcel Teunissen uit Groenlo is voorzitter van de landelijke Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland (BPN). Hij liet in de pers regelmatig van zich horen sinds de uitvaardiging van het vuurwerkverbod. Hij kwam in 2019 bij BPN als woordvoerder en is sinds begin dit jaar (ook) voorzitter. Daarvoor was hij een aantal jaren manager bij de Stichting Vuurwerkcheck. Hij is zelf geen vuurwerkverkoper en ook geen echt grote liefhebber, maar zet zich wel in voor de vuurwerkgebruikers, waarbij hij zich met name richt op de consumenten.
Hij is niet gelukkig met het vrijdag 13 november afgekondigde verbod voor de komende jaarwisseling: "Ik vind het erg jammer. Vuurwerk geeft veel mensen veel plezier. Wij zijn wel voor specifieke maatregelen tegen overlast, daar zijn we zelf de laatste jaren ook mee bezig. Zo is begin dit jaar besloten dat bepaalde vuurwerkproducten uit het assortiment zouden verdwijnen, dat wordt per 1 december vastgelegd.”
Hij vindt dat het gevaar van vuurwerk niet zo dramatisch is als wordt voorgesteld. "De knallers van de jeugd buiten de afsteektijden zijn vaak hinderlijk. En het illegale materiaal, zoals cobra's, is sowieso verboden. Dat wil zeggen: verboden voor consumenten. Een grote valkuil van het huidige verbod is dat mensen toch iets willen hebben en dan maar naar de zwaardere artikelen grijpen.”
Hij specificeert het verbod dat onlangs inging: "Het is een verbod op kopen en afsteken. Een verbod op bezit lijkt me niet mogelijk, mensen kunnen nog vuurwerk van vorig jaar over hebben. Een verbod om vuurwerk op straat bij je te dragen, buiten bepaalde tijden, zou misschien nog kunnen. In het algemeen is er ons inziens niet goed genoeg over nagedacht door de overheid, dat hebben wij als BPN ook aangegeven.”
Marcel merkt op dat er in Nederland eigenlijk bijna altijd een vuurwerkverbod is: "Het is nu alleen uitgebreid met de tijden waarop normaal wel vuurwerk mag worden afgestoken.” De negatieve gevolgen van het verbod ziet hij al om zich heen: "Het komt al een boemerang terug. Mensen zoeken zoals gezegd andere wegen, zeker bepaalde figuren.”
Over de argumenten die de overheid aanvoert voor het vuurwerkverbod: "De ontlasting van de zorg, dat is corona-gerelateerd, maar de handhaving niet. Wat betreft de verwondingen die door vuurwerk ontstaan: de meeste zware verwondingen ontstaan door carbid en door illegaal vuurwerk; het nu geschrapte vuurwerk is maar een druppel op een gloeiende plaat met betrekking tot de belasting van de zorg. De cijfers moeten beter onderbouwd worden. Ook wat betreft de negatieve invloed van vuurwerk op het milieu. Dingen worden te groot gebracht en vaak op basis van emotie, meer factchecking is nodig.”
Vooruitkijkend naar de komende jaren: "Het gaat nu om een tijdelijk verbod, maar wat er daarna gebeurt? Het is moeilijk contracten af te sluiten met de politiek; een gesprek met een ministerie is mogelijk, maar een departement is uitvoerend.” In elk geval vindt Marcel het huidige vuurwerkverbod onnodig: "We waren klaar om het coronaproof te regelen: voldoende afstand in winkels, webshops met gereguleerde afhaaltijden, alleen afsteken voor de eigen voordeur.”
Hij verwacht niet dat het verbod voor de komende jaarwisseling wordt teruggedraaid, maar ziet nog wel een kiertje: "Juridisch zit er een addertje onder het gras: de overheid moet het voorleggen aan de Raad van State en aan Europa; dat laatste duurt normaal lang, maar er is nu een spoedprocedure gestart.” Sowieso vindt hij dat het vuurwerkverbod te vroeg is afgekondigd: "De vuurwerkbranche is in principe goed te organiseren, het had desnoods twee weken voor de jaarwisseling nog ingesteld kunnen worden, nu is het zeven weken van tevoren al beslist. Terwijl de coronasituatie en de regels daaromtrent wekelijks veranderen.”
Niet alle vuurwerk is trouwens verboden: "Zogenaamd F1-vuurwerk mag wel, wat wij noemen het fop- en schetsvuurwerk. Dat mag trouwens het hele jaar door worden gebruikt, maar ook die categorie pas door kinderen vanaf 12 jaar. Sterretjes laten afsteken door bijvoorbeeld een zesjarige is nooit toegestaan.” Hij benadrukt dat de BPN natuurlijk ook staat voor veiligheid: "Zoals brillen om leed te voorkomen. Maar dan moeten mensen zich er wel aan houden; het leeuwendeel van de oogslachtoffers draagt geen veiligheidsbril.”
Afsluitend vindt hij het vuurwerkverbod een gemiste kans: "We hadden met ons allen een vervelend coronajaar achter ons kunnen laten, het corona bij wijze van spreken - verantwoord - weg kunnen knallen.”

De politicus
Gemeenteraadslid Paul Wallerbos van Onafhankelijke Lijst Wallerbos heeft vragen gesteld omtrent de toepassing van het vuurwerkverbod in de gemeente Oost Gelre, onder andere over het (niet verboden) carbidschieten.
Uit de antwoorden van het college op zijn vragen: ‘Er komt geen landelijk verbod op carbidschieten. Gemeenten kunnen in hun APV zelf bepalen of en onder welke voorwaarden carbidschieten is toegestaan. De Achterhoekse burgemeesters hebben aangegeven zoveel mogelijk één lijn te willen trekken.’
Carbid lijkt in Oost Gelre te worden toegestaan, maar er is kans dat de toegestane tijden worden beperkt: ‘De voorgestelde voorwaarden zijn: instellen meldingsplicht; carbidschieten is toegestaan tussen 10.00 uur en 18.00 uur (in plaats van tussen 10.00 uur en 02:00 uur zoals nu het geval is); de algemene regels in de APV blijven van kracht (o.a. minimale afstand tot woningen en dieren).'

Ivo Reinders in zijn vuurwerkmagazijn. Foto: PR
Foto: Arvid Bruntink