Livestream Koppelkerk met Ronit Palache Gerda Brehouwer (r). Foto: Archief Koppelkerk

Livestream Koppelkerk met Ronit Palache Gerda Brehouwer (r). Foto: Archief Koppelkerk

Onderduikmuseum en Koppelkerk werken zonder grenzen samen

BREDEVOORT - Een lockdown blijkt niet alleen nadelen te hebben: er komen ook prachtige nieuwe ideeën uit voort. Zoals de samenwerking van het Nationaal Onderduikmuseum en de Koppelkerk in Bredevoort in een reeks van twaalf ontmoetingen binnen het thema 'Zonder grenzen', die zowel ter plekke in de kerk als via een livestream te volgen zijn. De twaalf avonden zijn verspreid over 2021 en 2022. De eerste is op donderdagavond 17 juni, met als onderwerp 'Kind van de Vrijheid'.

Het idee voor de serie in deze vorm is ontstaan toen museum en Koppelkerk tijdens de coronalockdown hun deuren voor het publiek gesloten moesten houden. Beide cultuurbolwerken zochten naar mogelijkheden om het publiek toch te bereiken. Zo ontwikkelde het museum audiovisuele tours die vanuit huis te bekijken zijn. De Koppelkerk legde zich toe op livestreams waardoor ook het directe contact en de uitwisseling met het publiek - zij het op afstand - kon plaatsvinden.
Gerda Brethouwer, directeur van het Onderduikmuseum maakte kennis met dit medium toen zij voor de Koppelkerk via een livestream een gesprek leidde met journaliste Ronit Palache. Het was de aanleiding om de handen ineen te slaan met de Koppelkerk om verschillende onderwerpen, verhalen, maar ook issues te belichten via een serie avonden met livestreams.

Subsidie
Een subsidie van de gemeente Aalten maakte deze serie bijzondere ontmoetingen mogelijk. Een keur aan onderwerpen komt aan de orde zoals het verzetsleven (LKP) van Cornelis Ruizendaal waarbij kleinzoon Paul Westmeijer vertelt over zijn publicatie ‘Zwarte Kees‘. Dat doet ook kleinzoon Jan Wikkerink met zijn boek ‘Dale 39’ waarin hij de onderduik bij zijn grootouders Wiggers beschrijft. Ook is er aandacht voor de Joodse onderduik van Varsseveld met het onderzoek van John Breukelaar, en de onderduik in Winterswijk.
In het voorjaar van 2022 staan ‘Rademakersbroek’ en de resultaten van het onderzoek ‘Geef de namen een gezicht’ centraal. Ingegaan wordt op de expositie die wordt voorbereid (2 maart 2022 opening) over massaexecutie van 46 mannen bij Rademakersbroek, op de grens van Varsseveld en Aalten en het verhaal van de Bark dat daaraan voorafging.

Kind van de Vrijheid, toen en nu
Op 17 juni gaat de serie van start. Gerda Brethouwer spreekt dan met drie personen die betrokken zijn bij de expositie ‘Kind van de Vrijheid’: Berna Bonekamp, Heinz Wolberg (Ruth Humberg) en Joseph Tetelepta. Deze expositie zou vorig jaar door prinses Margriet geopend worden en is na heropening vanaf 5 juni te zien in het museum. Centraal staan zes personen die als kind het einde van de oorlog hebben meegemaakt, zowel aan Nederlandse als Duitse zijde. Daarnaast komen drie kinderen van na de oorlog aan bod. Door verhalen van toen te verbinden aan die van nu, wordt het verleden naar het heden gebracht. De hoofdpersonen van de drie thema’s ‘Waar ben ik thuis’, ‘Littekens van de oorlog’ en ‘Ik en de ander’ laten zien dat het begrip ‘vrijheid’ relatief is en door iedereen anders wordt ingevuld. Kind van de Vrijheid toont ook aan dat vrijheid iets is dat door iedereen wordt gewenst, ongeacht de tijd waarin men leeft of het land waar men vandaan komt. Het thema blijft onverminderd actueel.

Gasten
De eerste gast, beeldend kunstenaar, ontwerper en docent Berna Bonekamp (Gendringen) dacht mee over het concept. Zij was verantwoordelijk voor de vormgeving en deed de begeleiding van de betrokken kunstenaars. Berna beschikt over een breed netwerk en maakt deel uit van het Kunstenaars Collectief Breekijzer van Innovatiecentrum op het DRU Industriepark in Ulft waarin kunstenaars vertegenwoordigd zijn uit diverse disciplines: de beeldende kunsten, toegepaste vormgeving en nieuwe media.
Heinz Wolberg vertelt het verhaal van Ruth Humberg, geboren in Wesel (1938) en nu woonachtig in Winnipeg (Canada). Dat verhaal is onderdeel van het Humberghaus Dingden, waar de geschiedenis van de Joodse slagersfamilie Humberg wordt verteld. Ruth wordt op 18 november 1938, een week na de verschrikkelijke gebeurtenissen van de Novemberpogrom, de Kristallnacht geboren. Ruth vluchtte met haar ouders naar Nederland, dankzij de hulp van landgenoten. Ze ontkwamen op tijd naar Canada, waar Ruth nog steeds woont. Zij is een van de hoofdpersonen in het thema: ik en de ander. Ruth Humberg zegt over vrijheid: “Ik was zeer onder de indruk te horen over de vriendelijkheid van veel Duitsers die, ondanks de zeer moeilijke omstandigheden, besloten mijn ouders op allerlei manieren te helpen om hun ontsnapping makkelijker te maken.”

Thuis
Joseph Tetelepta woont in Winterswijk, maar werd in 1948 geboren in Bandjermassin op Kalimantan (Borneo, Indonesië). Zijn verhaal wordt belicht vanuit het thema: Waar ben ik thuis? Josephs vader heeft meegevochten in het leger van Nederland tegen Indonesië. De Molukse KNIL-militairen streden voor een eigen onafhankelijke Vrije Republiek Molukken. Ze kwamen na de capitulatie op bevel van de Nederlandse regering met hun families tijdelijk naar Nederland. Zij werden onder meer ondergebracht in de voormalige kampen Westerbork en Vught. Het tijdelijk verblijf werd voor hen permanent wat voor veel verdriet en frustratie heeft gezorgd. Joseph zegt over vrijheid: “Vrijheid betekent dat je vrij bent van frustraties, pijn, minderwaardigheidsgevoel, haat, verdriet.”

Livestreams
Via de livestreams kunnen zowel museum als Koppelkerk de doelgroep niet alleen bereiken maar ook verbreden. Mensen kunnen namelijk zowel in de zaal als via internet het gesprek volgen en eraan deelnemen. Met een livestream worden zo niet alleen de bezoekers bereikt die fysiek deelnemen, maar ook de mensen die er vanwege de afstand of tijdgebrek niet bij kunnen zijn. Bovendien is het gesprek ook later nog te bekijken. Zo bereiken beide organisaties (potentieel) een wereldwijd publiek zonder grenzen.
De eerste van de serie van twaalf avonden in de Bredevoortse Koppelkerk (Koppelstraat 35) is op donderdag 17 juni en begint om 20 uur. Een zaalticket kost 12,50 euro en deelname aan de livestream kost 10 euro (excl ticketkosten). Aanmeldenkan via de site van de Koppelkerk.
Meer informatie over de expositie Kind van De Vrijheid op de site van het Onderduikmuseum.


www.koppelkerk.nl
www.nationaalonderduikmuseum.nl