Veelzijdige herdenking in Lichtenvoorde
MaatschappijIndrukwekkend verhaal van Claire van Bijleveld
Door Kyra Broshuis
LICHTENVOORDE - In de goedgevulde Bonifatiuskerk in Lichtenvoorde is donderdag de opening van de jaarlijkse dodenherdenking gehouden. Walter Leemreize, voorzitter van de Stichting 4 en 5 mei Lichtenvoorde, heet de genodigden en belangstellenden welkom en vertelt over het thema van dit jaar ‘Leven met oorlog’. “Elke dag zien de beelden van oorlog in Oekraïne, Soedan en andere brandhaarden. De mensen die daar leven, leven letterlijk met oorlog. Dag in dag uit. En als de oorlog dan eindelijk een keer afgelopen is, leeft die oorlog in de hoofden van deze mensen toch door. Vaak generaties lang. Ook nu nog, anno 2023, komen er nog weer nieuwe verhalen los over de Tweede Wereld oorlog. En die verhalen moeten verteld worden. Keer op keer.”
Chaos van verdriet
Namens het gemeentebestuur van Oost Gelre spreekt wethouder Bart Porskamp de aanwezigen toe. Hij vertelt dat de Tweede Wereldoorlog een duidelijk begin en eind lijkt te hebben. “Overzichtelijk. Maar een oorlog is nooit overzichtelijk, het is een chaos van verdriet. Een afschuwelijke dikke zwarte mist die plotseling over mensen heen valt en waarvan niemand een idee heeft wanneer het ophoudt.” Porskamp vertelt over de gelijkenissen tussen de Oekraïense oorlogsvluchtelingen van nu en de vluchtelingen van toe. “Uit alle verhalen begrijpen we dat een oorlog een tragedie is van vele verwoeste levens.” Als woord van troost en bemoediging zegt Porskamp dat liefde uiteindelijk alles overwint. “De goede mensen zijn altijd in de meerderheid.”
Het zusje dat niet terugkeerde
De Lichtenvoordse Claire van Bijleveld-Bartels vertelt het indrukwekkende verhaal over haar zusje Edith. Een zusje dat na de oorlog niet meer terugkwam. Van de joodse familie hebben alleen Claire en haar ouders de oorlog overleefd. Claire’s zoektocht naar haar zusje leidde haar uiteindelijk naar het Internationale Archief van het Rode Kruis in Bad Arolsen in Duitsland. Daar werd het verhaal compleet. Edith, als vierjarige afzonderlijk van haar ouders ondergedoken bij een gezin in Apeldoorn, werd verraden en in de zomer van 1944 opgepakt door de nazi’s. Ze werd afgevoerd naar Westerbork als onbekend kind. ”Ze kreeg nummer 54…” Vanuit Westerbork werd Edith naar Duitsland gedeporteerd. Claire kwam er in Bad Arolsen achter dat haar zusje via Theresienstadt op 4 oktober 1944 naar Auschwitz is gegaan en daar twee dagen later al is overleden in de gaskamer.
Haar naam
Haar ouders hebben nooit geweten wat er met Edith gebeurd is, ondanks een intensieve speurtocht. “Ze zijn altijd naar haar blijven zoeken.” In de hoop dat hun dochter ooit terug zou keren, zijn ze altijd op hun oude adres in Tilburg blijven wonen. Claire heeft tussen de graven van haar ouders een steen met de naam van Edith laten plaatsen en ook zijn haar naam en foto toegevoegd aan een monument van het Yad Vashem in Israël. In Amsterdam staat haar naam ook op het namenmonument. “Naamloos is Edith in elk geval niet gebleven…”, zo sluit Claire haar verhaal af. De aanwezigen laten tijdens de muziek van Lumio de woorden nog eens goed op zich inwerken.
Lichtjes
Vincent van Harxen leest namens de Vereniging van Indië Militairen Lichtenvoorde een gedicht voor: herinneren, herdenken en bezinnen. Ook komen er twee leerlingen van Het Gele Park aan het woord, Marit Groot Kormelink en Eline Eppingbroek vertellen over het project oorlog, slavernij en vluchtelingen dat ze op school hebben gedaan. Ze dragen als afsluiting een passend gedicht voor. Na de herdenking in de kerk lopen de aanwezigen naar het monument aan de Dijkstraat waar de leden van Scouting Lichtenvoorde het logo van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei presenteren, volledig van lichtjes. Er worden bloemen neergelegd bij het monument. Bij de Algemene Begraafplaats aan de Vragenderweg worden bloemen gelegd op alle 23 graven van geallieerde vliegers.
Geef het door
Walter Leemreize spreekt zijn dank uit aan alle aanwezigen en alle mensen die hebben geholpen aan de herdenking. “Zonder jullie inzet is een dergelijke herdenking niet mogelijk. Speciaal woord van dank voor de leerlingen van de basisschool Het Gele Park en het Marianum en de Scoutinggroep St. Bernardus. Jullie als jeugd zijn enorm belangrijk voor het levend houden en doorgeven van de vrijheid!”
