‘Natuurlijk is het gelieerd aan oorlog en vrijheid, en 1945, maar ook je eigen innerlijke vrijheid’

LICHTENVOORDE - De werkgroep die zich bezighoudt met de organisatie en invulling van Lichten-voor-de-vrijheid-tour, zondag 5 mei, heeft er veel werk van gemaakt het thema vrijheid op alle mogelijke manieren uit te dragen en te beleven. De artistieke invulling is vooral het werk van Anne-Marie Wassink en Jos Taken, beiden theatermensen met een vrije geest, zoals ze zichzelf typeren. 

Door Henri Walterbos

“We wilden een kunstzinnige invulling, de mensen zo breed mogelijk mee te laten maken wat vrijheid voor iedereen betekent,” begint Anne-Marie. “Het is zo belangrijk aandacht te schenken aan het thema Vrijheid. Het is ook de opmaat naar volgend jaar, Nederland 80 jaar bevrijd. Natuurlijk is het gelieerd aan oorlog en vrijheid, en 1945, maar ook je eigen innerlijke vrijheid. Hoe vrij en onvrij voel jij je? En hoe kan het dat je je onvrij voelt in een land dat niet in oorlog is? Waar zit ‘m dat in? Zit dat in je zelf? Het is ook vooral elkaar de vrijheid gunnen.”

Thema’s
“Alle thema’s komen aan de orde. Het heet niet voor niets Lichten-voor-de-vrijheid. Het gaat ook om lichtpuntjes,” gaat Jos verder. “En niet alleen zware kost, ook luchtigheid. Het is vooral ‘bewust zijn van’, ‘waar word jij door geraakt?’ Misschien wel door de eenakters, de gedichten of door de muziek. We willen proberen overal de verbinding te maken. De bezoeker neemt datgene tot zich wat voor hem of haar belangrijk is. Daarom ook de combinatie van verstilling en grotere dingen als muziek. We hebben de route wel zodanig gemaakt en ingevuld dat alles met elkaar in verbinding staat. We hebben overal in de passend aangeklede route activiteiten, allerlei kunstzinnige activiteiten. Het is een vrije zondag. We hopen dat mensen denken ‘ik ga kijken’ en dat ze denken ‘wow, wat is dit?’. Mensen moeten er blijer en verbindend uitgaan dan ze erin kwamen.”

Verrassen
Beiden hopen dat mensen steeds weer verrast worden door wat ze zien en ervaren. “Als je de route gaat volgen, dan zie je de volle breedte van het geheel, maar als je bijvoorbeeld alleen maar de bandjes van het Marianum wit zien, dan moet je naar Den Diek toe. Die vrijheid hebben mensen. Het is ook de bedoeling dat mensen aan het denken worden gezet. Van alle negatieve nieuws kun je depressief worden maar je kunt het ook omdraaien. Wat kun je zelf doen om die verbinding wel te krijgen, want als je dat met zijn allen wilt, dan kan dat,” is Jos stellig. “We hebben gekozen voor kunst omdat kunst de ziel raakt. Kunst is vrijheid; muziek, theater, beeldende kunst, dans, poëzie. Kunst is het smeermiddel van de samenleving en daardoor de verbinder. We willen ook laten zien dat kunst heel belangrijk is. Ik zag in een documentaire onlangs mensen muziek maken in schuilkelders. Muziek en humor geeft verlichting. Je mag jammeren en stilstaan bij ellende, maar het is niet alleen maar terugkijken en hierbij stilstaan, maar ook ‘waar gaan we met zijn allen naar toe?’ Je hebt geen invloed meer op het verleden, wel op wat voor je ligt. Hoe krijgen we die smile weer terug, hoe kunnen we verbinden?”

Lokale talenten
Aan de route wordt meegewerkt door talent uit eigen omgeving. “Ze wilden allen graag meewerken, juist vanwege het thema,” is Anne-Marie blij. “In de bibliotheek hebben we een kindervoorstelling rondom vrijheid, de allerkleinsten worden voorgelezen uit een prentenboek. Het is goed dat je die kinderen voedt, in vrijheid. We hebben drie clubjes zang, met een vrije opdracht, als het maar bijdraagt aan een positief idee.”

Ook de andere kant wordt belicht. Jos hierover: “We hebben ook een activiteit waar mensen kunnen kijken naar wat militairen op missies meemaken. Dat kan heel indrukwekkend zijn. Het moet je ook doen nadenken dat een leger belangrijk is en niet meer alleen van de Tweede Wereldoorlog. Eén van de drie eenakters die Theo Soontiëns heeft geschreven hiervoor gaat over een aantal mensen in een café. Een gezin en een man en vrouw. Ze willen beiden leven in vrijheid, maar ze gunnen mekaar heel weinig eigenlijk. Als je elkaar weinig gunt dan moeten er regels komen. Als er te veel regels komen dan beperkt je dat in jouw vrijheid. Maar als die regels er niet zijn dan maken mensen misbruik van dingen. Een hele mooie eenakter. Gun elkaar wat. We zeggen altijd dat vrijheid ons veel waard is, maar laat maar zien wat je daar zelf aan doet.”

Ontroerend
Ook beelden onderweg. “Mensen kunnen middels een QR-code onderweg korte video’s zien waarin mensen vanuit hun eigen vakgebied en persoonlijke ervaring vertellen over hun ervaringen met vrijheid en onvrijheid. Wat mij ontroerde was een Syrisch meisje, wat ze zei op de vraag ‘wat zou je willen zeggen tegen Nederlandse kinderen of mensen in het algemeen?’. ‘Ze moeten eens ophouden met ontevreden zijn en te mopperen. Hier kun je gewoon naar school zonder dat je geslagen wordt en kiezen wat voor kleren je aantrekt,’ antwoordde ze. Zo klein, maar zo’n mooi voorbeeld. We hopen dat mensen denken ‘goh, zo heb ik het nooit gezien.’ We willen zeker niets opleggen of belerend zijn.”

Verbinding maken
In de route ook een ‘belevingsruimte’. Een idee van Jos Taken. “Ik heb me zelf heel erg ingelezen. Hoe kun je de verbinding maken? Als je de vrijheid wilt beleven, wat is vrijheid dan? Twee ruimtes. Eerst muziek met een mooi lied van Yentl en de Boer. Dat brengt verstilling. In de volgende ruimte zien mensen zichzelf in die ruimte en horen ze een verhaal, rustig verteld, wat ik zelf heb geschreven, over vrijheid en onvrijheid, ondersteund door rustige vioolmuziek. Het wordt steeds vrolijker en eindigt met vredesduiven. Je stapt er vrolijk en feestelijk uit.”